 |
| Σωκράτης και Κομφούκιος |
Η διδασκαλία στο Λύκειο θα μπορούσε να συμβάλει στην πνευματική
και κοινωνική εξέλιξη των μαθητών με τη γενικότερη έννοια. Οι μαθητές μπορούν
να διδαχθούν, να μάθουν και να αφομοιώσουν τα σημαντικά φιλοσοφικά ρεύματα της εποχής
μας ή της αρχαιότητας, όπως επίσης θα μπορούσαν να μάθουν να φιλοσοφούν.
Θεωρώ πως δεν πρέπει να φοβόμαστε να μάθουμε τους νέους να
φιλοσοφούν με ό, τι σημαίνει η λέξη: να μάθουν να χειρίζονται φιλοσοφικά
επιχειρήματα, όχι μόνο να αντιληφθούν πως στη ζωή σε πολλά ζητήματα υπάρχει
λόγος και αντίλογος, αλλά να επιζητούν τη φιλοσοφική σκέψη ως μέσον που θα τους
οδηγήσει σε κάποια καλύτερη κατάσταση, ηθική και πνευματική.
Να μην ντρέπονται και να μην τους απαγορεύσουμε η να τους αποθαρρύνουμε
να φιλοσοφούν.
Έγραψε ο Επίκουρος «μήτε νέος τις ὢν
μελλέτω φιλοσοφεῖν, μήτε γέρων ὑπάρχων κοπιάτω φιλοσοφῶν. οὔτε γὰρ ἄωρος οὐδείς
ἐστιν οὔτε πάρωρος πρὸς τὸ κατὰ ψυχὴν ὑγιαῖνον. », Κανένας δεν πρέπει να βρίσκει
δικαιολογίες ή να τεμπελιάζει να φιλοσοφεί και ο νέος και ο γέρος. Όλοι πρέπει
να φιλοσοφούν, γιατί όπως εξηγεί ο ίδιος φιλοσοφία σημαίνει κατάκτηση της ηδονής,
κατάκτηση της χαρούμενης κατάστασης του σώματος και της ψυχής.
Οι νέοι σήμερα πρέπει να μάθουν πως για να ανταπεξέλθουν στα
προβλήματα της ζωής πρέπει να μπορούν να ανάγουν σε λόγο, σε επιχείρημα τις δυσκολίες,
θα πρέπει να ασκηθούν στην καρτερία και στην υπομονή μπροστά στις δυσκολίες και
να ασκηθούν πως στη σημερινή κοινωνία μόνο ο λόγος και το ήθος αποτελούν
πραγματικά εφόδια του ανθρώπου στη ζωή. Αυτά μπορεί να τα δώσει η φιλοσοφία, ο
φιλοσοφικός στοχασμός.
Αυτά θα μπορούσε να διδάσκει η φιλοσοφία στους νέους ανθρώπους,
στους μαθητές, στα νέα παιδιά.
Στο Αναλυτικό Πρόγραμμα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
επισημαίνεται πως οι μαθητές με τη φιλοσοφία μπορούν:
«- Να καλλιεργήσουν αυτοδύναμη κριτική και συνθετική σκέψη.
- Να αντιληφθούν τη χρησιμότητα της Φιλοσοφίας για την καθημερινή τους ζωή,
ιδιαίτερα στη λήψη αποφάσεων που σχετίζονται με ηθικά διλήμματα και συγκρούσεις
αξιών/καθηκόντων.»
Οπωσδήποτε και πολλά άλλα γράφονται πολύ αξιόλογα. Όμως θεωρώ
πως η φιλοσοφία δεν αντιμετωπίζεται ως κάτι αυτόνομο, μια αυτόνομη πραγματικά
επιστήμη, αλλά γενικώς αντιμετωπίζεται ως μέρος των Νέων Ελληνικών. Δεν υπάρχει
λόγος να γίνεται κάτι τέτοιο. Και η κριτική σκέψη αναπτύσσεται με όλα τα μαθήματα,
όμως εκείνο που ενδιαφέρει ιδιαίτερα είναι η δυνατότητα των μαθητών να
φιλοσοφούν, να μιλούν με γνώμονα τη φιλοσοφία.
Αυτό είναι κάτι που το μάθημα δε το προάγει ιδιαίτερα. Δεν πιστεύω
πως αν κάποιος επιδιώξει κάτι τέτοια δεν θα το καταφέρει.
Το εγχειρίδιο «Αρχές Φιλοσοφίας» μάλλον είναι απόμακρο από το
νεανικό κοινό, είναι μεν ολοκληρωμένο, αλλά τα θέματα δίνονται με τυποποιημένο
τρόπο, ακαδημαϊκό, απόμακρο από το νεανικό στοχασμό και πολύ λίγο μπορεί να
επηρεάσει το κοινό του. Δεν είναι γραμμένο και με μια στέρεη μεθοδολογία
εγχειριδίου, στην οποία στο κάθε κεφάλαιο παραδίδεται ένα ξεχωριστό θέμα, με
τρόπο εύληπτο για να το συλλάβει ο νους του μαθητή, να προβληματιστεί και να το
προάγει περισσότερο.
Να μην κουραστούμε να ωθούμε τους
νέους στο να φιλοσοφήσουν, στο να μιλήσουν για τις έννοιες που διδάσκονται,
αλλά και να κρίνουν με τα εφόδια της φιλοσοφίας τα σύγχρονα προβλήματα, π.χ.
πως κρίνεται με τη θεωρία του ωφελιμισμού και της κατηγορικής προσταγής τα αιτήματα
των σωματείων για αυξήσεις στους μισθούς και στις συντάξεις, πώς κρίνονται οι πόλεμοι
της εποχής μας με τη θεωρία του Καντ και του Αριστοτέλη, πώς κρίνεται η μεγάλη
διάδοση της χαράς στην εποχή μας και του ανέμελου βίου, τηλεόραση, παιχνίδια,
κλπ, με τη θεωρία του Επίκουρου για τις ηδονές και την χαρά;
Σκοπός της φιλοσοφικής αναζήτησης
είναι προβολή του λόγου, η μείωση των παθών και των ακροτήτων στην λήψη μιας απόφασης, στη διαμόρφωση μιας σκέψη,
στην επίλυση των διαφορών.
Η φιλοσοφία είναι τόσο αναγκαία
στην εποχή μας, όσο και η λογοτεχνία και η ποίηση, και θα πρέπει να ευνοηθεί.