Μιχάλης Πάτσης
Γιατί το Γκιάκ;
Η συλλογή διηγημάτων Γκιάκ του Δημοσθένη Παπαμάρκου έγινε τα τελευταία χρόνια το πιο πολυδιαβασμένο ίσως βιβλίο.
Θέμα τους τα διηγήματα έχουν τη ζωή των νέων ανθρώπων μέσα στο μεταίχμιο πολέμου και ειρήνης, ιδιαίτερα του Μικρασιατικού πολέμου. Η ειρήνη τούς δίνει ζωή. Αλλά στα διηγήματα αυτή είναι η συνέχεια του πολέμου. Κάποιες φορές η ειρηνική ζωή φέρνει ανατροπές. Ο μικρασιατικός πόλεμος είναι κομβικός και παραπέμπει στον χρόνο των διηγημάτων αλλά και στην εποχή γενικώς.
Όταν διαβάζουμε τα διηγήματα νομίζουμε πως οι ήρωες δεν μπορούν να ζήσουν αν δεν εκπληρώσουν κάποιο χρέος που έχουν απέναντι στην κοινωνία ή στον συνάνθρωπό τους, τον φίλο τους ή τον φαντάρο που υπηρέτησαν. Αυτή η ιδεατή γραμμή που παραπέμπει στην κοινοτική ζωή των Αρβανιτών και στις σχέσεις μεταξύ τους, δεν είναι άγνωστη και στους άλλους κατοίκους της Ελλάδας. Η λέξη γκιάκ σημαίνει αίμα και παραπέμπει σε πολλές εκδοχές του αίματος, στη συγγένεια, στην θυσία, στην εκδίκηση, στην αρρώστια. Το αίμα σε όλες αυτές τις εκδοχές το συναντάμε στο έργο. Περισσότερο στην εκδίκηση και στις μορφές απόρριψής της.