Μιχάλης Πάτσης
Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες στην Τασκένδη στις αρχές του 1950
Το φιλολογικό και εκδοτικό έργο των πολιτικών προσφύγων της ΕΣΣΔ.
Το θέμα των πολιτικών προσφύγων σήμερα σε κάποιον νέο άνθρωπο είναι προφανώς άγνωστο και ίσως αυτό να είναι καλό. Κοιτάζουμε στα λεξικά της νέας ελληνικής (Μπαμπινιώτης), η λέξη «πολιτικός πρόσφυγας» λημματογραφείται, το ιστορικό ελληνικό φαινόμενο δεν αναφέρεται καν. Οι ιστορίες της ελληνικής λογοτεχνίας, εκτός αυτής του Μ. Vitti, παρακάμπτουν το θέμα. Η νεότερη ιστορία έχει καταγράψει ως πολιτικούς πρόσφυγες τους Έλληνες κομμουνιστές, μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού, που αφού ηττήθηκαν κατά τον Εμφύλιο, το 1949, βρήκαν καταφύγιο στις ανατολικές χώρες, στη Σοβιετική Ένωση, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία και αλλού. Εκεί άρχισαν μια νέα ζωή. Το ελληνικό κράτος τους στέρησε την ιθαγένεια, και εκείνη την εποχή αποτελούσαν άτομα χωρίς υπηκοότητα. Σήμερα μάλλον δεν υφίσταται θέμα πολιτικών προσφύγων, αφού όλοι σχεδόν, από αυτούς που βγήκαν εκτός Ελλάδος μετά τον Εμφύλιο, εκτός μιας μικρής ομάδας σλαβομακεδόνων, έχουν λάβει πάλι την ελληνική ιθαγένεια και το αργότερο, ως τις αρχές του 1990, επέστρεψαν στην Ελλάδα.