Γιούρι Κουσακόφ, ένας φιλόσοφος
Γεννήθηκε το 1946 στο Μπομπρόισκ της Λευκορωσίας, όμως έζησε
στην Ουκρανία και επηρέασε τη φιλοσοφία σε αυτή τη χώρα ιδίως τη δεκαετία του
1980. Υπήρξε πρωτοπόρος φιλόσοφος στη μελέτη της ιστορίας της φιλοσοφίας εκείνη
την εποχή γράφοντας δύο διατριβές, η μία για τη μεθοδολογία της ιστορικό-φιλοσοφικής
ανάλυσης η άλλη για τον Λουδοβίκο Φόιερμπαχ, το Γερμανό φιλόσοφο. Εργάστηκε στο
Εθνικό Πανεπιστήμιο Σεφτσένκο του Κιέβου για πολλά χρόνια. Τη δεκαετία του 1980
ήταν υπεύθυνος της έδρας της ιστορίας της φιλοσοφίας, τη δεκαετία του 1990
εργάστηκε και σε άλλες έδρες.
Ποια η συνεισφορά του Κουσακόφ στη φιλοσοφία της Ουκρανίας; Η πιο σημαντική προσφορά ήταν πως ότνα ήταν αυτός
υπεύθυνος της έδρας της ιστορίας της φιλοσοφίας η έδρα ξέκοψε με τις μηχανιστικές
σκέψεις και απόψεις που κυριαρχούσαν, όπως η υποχρεωτική ανεύρεση σε όλους τους
φιλοσόφους και στις σχολές αν ανήκαν στον υλισμό ή στον ιδεαλισμό. Το να ανήκει
η σχολή στον υλισμό ήταν καλό, το να ανήκει στον ιδεαλισμό ήταν λάθος. Ο
Κουσακόφ και οι συνεργάτες του θεράπευσαν την έδρα της ιστορίας της φιλοσοφίας της
Φιλοσοφικής Σχολής του Κιέβου από αυτή τη μονομέρεια, μετέτρεψαν την ιστορικοφιλοσοφική
έρευνα πρώτα και κύρια σε έρευνα πεδίου και όχι έρευνα εξέτασης την ένταξη του φιλοσόφου.
Σημαντικοί του συνεργάτες θυμάμαι ο Ρεσέτνικ, ο Σιμιόνοφ και
άλλοι. Αλλά ο Κουσακόφ ήταν ο επικεφαλής. Νομίζω οι παραδοσιακοί, οι δογματικοί,
μαρξιστές θα είχαν πρόβλημα μαζί του.
Πάντως της εποχή εκείνη, δεκαετία του 1980, θυμάμαι που διοργάνωνε
μεγάλες συνεδριάσεις με απρόβλεπτους ανθρώπους για τη φιλοσοφική σχολής, όπως με
Γιουγκοσλάβους καθηγητές, με Ρώσους
κοινωνικούς επιστήμονες με θέμα τι πρέπει να κάνει η ΕΣΣΔ για να προχωρήσει. Το πόρισμα του Κουσακόφ ήταν πως καμία
κοινωνία δεν παραμένει στην ιστορία αν απαξιώσει την εργασία, κοινωνία στην
οποία οι άνθρωποι δεν εργάζονται, δεν βελτιώνουν τη δουλειά τους χάνεται. Η Αρχαία
Αθήνα χάθηκε, γιατί οι ελεύθεροι δεν δούλευαν, δούλευαν οι δούλοι οι οποίοι πήραν
και την οικονομία στα χέρια τους.
Ο ίδιος ως φιλόσοφος ασχολήθηκε με τον Φόιερμπαχ, έναν Γερμανό
φιλόσοφο με λίγο έργο, όχι σίγουρα τόσο μεγαλεπήβολο όσο ο Χέγκελ, αλλά ο Μαρξ
έγραψε για εκείνον τις περίφημες θέσεις του. Ο Κουσακόφ στη διατριβή του, και
αυτή είναι η σημασία της θέλησε να αποδείξει πως το φιλοσοφικό έργο αυτού του
Γερμανού φιλοσόφου ήταν σπουδαιότερο από το έργο του Χέγκελ και για να το κάνει
αυτό στηρίχθηκε στην πολιτισμολογία της εποχής και ιδιαίτερα στο έργο του Μπαχτίν.
Προσωπικά εγώ έμαθα για τον Μπαχτίν από το έργο του Κουσακόφ «Ιστορικοφιλοσοφική
θεωρία του Λ. Φόιερμπαχ» (1981), για τον Φόιερμπαχ και κατάλαβα πως η φιλοσοφία
είναι κάτι περισσότερο από πίστη σε κάποιες πεποιθήσεις, είναι τρόπος στήριξης,
επιχειρηματολογία, διανοητικό παιχνίδι το οποίο χρειάζεται στον άνθρωπο για την
πνευματική του εξέλιξη.
Το να αποδείξει κάποιος την εποχή εκείνη πως ο Χέγκελ ήταν υποδεέστερος του Φόιερμπαχ ήθελε
μεγάλη διανοητική δύναμη. Και στην Φιλοσοφική Σχολή του Κιέβου ήταν άνθρωποι με
τέτοια δύναμη, οι οποίοι φρόντιζαν να παίρνουν τις κατάλληλες θέσεις για τη
διατήρηση του πνεύματος στο σωστό δημοκρατικό πλαίσιο. Οι
φιλόσοφοι αυτοί τη δεκαετία του 1980 διαπαιδαγώγησαν όλους αυτούς τους επιστήμονες
οι οποίοι σε δέκα χρόνια θα έκαναν την αλλαγή και θα έπαιρναν την τύχη της Ουκρανίας
στα χέρια τους.