ΜΙΧΆΛΗΣ ΠΆΤΣΗΣ
 |
| Το Τσιόργκουν της Κριμαίας σε απεικόνιση της εποχής του Επειρίκου, σήμερα λέγεται Τσιορνορέτσιε (Μαυροπόταμος) |
Ο μεγάλος υπερρεαλιστής
ποιητής, Ανδρέας Εμπειρίκος είχε στενές σχέσεις με τη Ρωσία και την Κριμαία. Η
μητέρα του Στεφάνια ήταν καθαρόαιμη Ρωσίδα, όπως γράφεται σε όλες τις πηγές. Ο πατέρας του Λεωνίδας ήταν πλούσιος εφοπλιστής
της εποχής, από την Άνδρο, από εκείνους που καταλάβαινα την Ανατολή χώρο στενά
δεμένο με την Ελλάδα. Ο πατέρας ζούσε στη Ρωσία με τα άλλα αδέρφια, αλλά
μετώκησε στη Ρουμανία, στη Βραΐλα στην πόλη που γεννήθηκε ο Ιστράτι. Εδώ γεννήθηκε
το 1902 ο Εμπειρίκος. Σε άλλη στιγμή είχα γράψει πως ο Ιστράτι ίσως
γνώριζε τους Εμπειρίκους της Βραΐλας. Πάντως ο Ιστράτι παιδεύτηκε στη ζωή του
από κάποιον Εμπειρίκο, όχι όμως από τον Ανδρέα.
Ο Ανδρέα Εμπειρίκοι ζούσε την ανοιχτοσύνη του
ελληνισμού της εποχής, μια άλλη παγκοσμιοποίηση, υπό αναλογία, όπως ο Ιστράτι
ένιωσε την παγκοσμιοποίηση των φτωχών και περιπλανώμενων. Ο Ψυχρός Πόλεμος
οδήγησε τους ανθρώπους σταθερούς στη χώρα του, ποτέ παλιότερα δεν ίσχυε αυτή η
στάση ζωής, η παγκοσμιοποίηση κατά μια έννοια δεν είναι νέο φαινόμενο.
Κάθε καλοκαίρι
πήγαιναν από την Βράιλα στην Κριμαία στο χωριό Τσιόργκουν όπως λεγόταν τότε, στους
θείους που είχαν μεγάλα χτήματα. Τα έργα του Εμπειρίκου είναι γεμάτα από Ρώσους
και Τατάρους που συναντούσε εκεί. Το χωριό αυτό ήταν πανέμορφο μέσα στους κήπους
και στα δάση, γοήτευσε το νεαρό Εμπειρίκο, ο οποίος επηρεάστηκε στο μέλλον από
τη ρωσική φιλολογία και πολιτική. Διάβασε Τολστόι, αλλά Πλεχάνοφ και Λένιν για
να καταλήξει στον Μπρετόν και στον Φρόιντ. Η Σεβαστούπολη και η Οδησσός είναι
μέρη που έχουν γοητεύσει τον ποιητή και αποκαλύπτονται στο έργο του, είναι μέρη
θαλασσινά, αλλά τοπία βόρεια, τα οποία επενδύουν τις ποιητικές αναζητήσεις του
ποιητή.
Η εικόνα της Ρωσίας
και της Κριμαίας, αλλά και της Ουκρανίας και των Ουκρανών μπορούμε να πούμε
σήμερα υπήρξε πρώτη στη σκέψη του, μαζί με εκείνη της Βραΐλας, της Ρουμανίας
που δεν χρειάζεται να ξεχνούμε πόσο δίπλα είναι αυτά τα μέρη, πόσα διαφορετικά αλλά
και πόσο αξιόλογα στην επίδραση. Είναι τόποι με έντονο το τοπικό εθνικό χρώμα, χώροι
ματαβυζαντινοί όλοι τους, αλλά έχουν κρατήσει από το Βυζάντιο αυτό που τους άρμοζε.
Η εποχή μας είναι
η εποχή των μεγάλων αλλαγών. Αν μια φιλολογία δεν αλλάζει κάθε είκοσι χρόνια
είναι παρωχημένη. Απαιτείται στη μελέτη του Εμπειρίκου να προβλεφθεί ή να ληφθεί υπόψη η ανατολικοευρωπαϊκή τοπική και ιδεατή εικόνα η
οποία αποτυπώνεται στη μνήμη και παραμένει στον άνθρωπο.