Μιχάλης Πάτσης
Όχι στο μίσος
Ο πόλεμος είναι άδικος, είναι κατακτητικός και στηρίζεται κατά τη γνώμη μου στις ψευδαισθήσεις της ρωσικής ηγεσίας για την ηγεμονία στην περιοχή. Ο Ρώσος ηγέτης δρα ως δικτάτωρ, δεν έλαβε από το λαό του εντολή να εισβάλει στην Ουκρανία. Δεν θα μπορούσε εξάλλου να λάβει τέτοια εντολή. Δεν είπε στο λαό τις προθέσεις του όταν τον εξέλεγαν, κορόιδεψε το λαό του. Αποφασίζει με μια μικρή ομάδα συνεργατών. Αυτά είναι τα γνωστά. Ο πόλεμος αυτή τη στιγμή συνεχίζεται με αντεπίθεση της Ουκρανίας που μακάρι να της επιτρέψει να αποκομίσει τα εθνικά της εδάφη του έχασε, δηλαδή να αποκτήσει όλες τις περιοχές που έχασε καθώς και την Κριμαία. Η Κριμαία κατακτήθηκε από την Μεγάλη Αικατερίνη το 1780. Επί ΕΣΣΔ ανήκε στη Ρωσική ΣΣΔ, αλλά παραδόθηκε στην Ουκρανία για σειρά πολιτικούς και οικονομικούς λόγους τη δεκαετία του 1950. Από τότε ο λαός της Ουκρανίας πρόσφερε πολλά για την ακμή της. Η Κριμαία αν θέλουμε να πούμε τι είναι εθνολογικά, θα πούμε πως είναι ταταρική. Οι Τάταροι είναι ο πληθυσμός που ζούσε εκεί με τη διαδοχή των γενεών, επομένως αν χρειάζεται να λυθεί το θέμα της με βάση την εθνολογική σύσταση του πληθυσμού, ας συμφωνηθεί να δημιουργηθεί ανεξάρτητο ταταρικό κράτος! Αν όχι, να παραδοθεί τότε στην Ουκρανία η οποία ήταν ο τελευταίος και νόμιμος κτήτωρ της περιοχής.
Όμως είναι κάτι που προσωπικά δεν μπορώ να το αποδεχθώ, δεν μπορώ να αποδεχθώ το μίσος προς τις διάφορες πλευρές των εμπόλεμων, δηλαδή το μίσος που καταλήγει στους λαούς. Δεν θα μιλήσω για αυτούς που χρησιμοποιούν τη λέξη Ουκροναζί για τους Ουκρανούς που υπερασπίζονται την πατρίδα τους. Αυτοί έτσι πιστεύουν, ζουν στην μυθιστορία ή στη μετααφήγηση του σύγχρονου πουτινικού δόγματος και με το λόγο τους προάγουν το μίσος. Φέρονται με υποτέλεια στην μεγάλη δύναμη και αδικούν κατάφορα τον ουκρανικό λαό. Κάποτε τη δεκαετία του 1950 το μίσος στην ΕΣΣΔ θεωρούνταν κάτι σαν μια βασική αξία του ανθρώπου. Αυτοί έχουν αποδεχθεί αυτή την αρχή.
Ούτε θα αναφερθώ σε αυτούς τους αριστερούς που επιτίθενται στον πρωθυπουργό της Ουκρανίας με την κατηγορία πως είναι «φασίστας» ή πως στο ουκρανικό κράτος έχουν αφομοιωθεί οι διάφορες φασιστικές ομάδες, αποσιωπώντας πως αυτή την περίοδο η Ουκρανία δέχεται εισβολή και έχει απολέσει μεγάλο τμήμα των εδαφών της. Θα θυμίσω πως όταν η Ελλάδα δέχθηκε επίθεση από την Ιταλία το 1940 φασίστας ήταν ο αρχηγός του κράτους της, ο Μεταξάς, αλλά οι κομμουνιστές και ο Γραμματέας τους ακολούθησαν τη γραμμή της υπεράσπισης της πατρίδας τους με μεγάλο τίμημα και ηρωισμό. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια δεν μνημονεύεται ή ακόμα αποσιωπάται από πολλούς πως ενώ οι κομμουνιστές πήγαν και πολέμησαν στην Αλβανία, το μεταξικό καθεστώς παρέδωσε τους κομμουνιστές δεσμώτες της Ακροναυπλίας, αλλά και άλλων φυλακών στους Ναζί. Όμως εκείνη την εποχή υπήρχε πράγματι υψηλά η έννοια της πατρίδας!
Δεν μου αρέσει βέβαια καθόλου που βλέπω γενικές αντιρωσικές εκφράσεις, οι οποίες μπορεί να στοιχειοθετούνται στην πολιτική του Ρώσου προέδρου, αλλά καταντούν άνευ σημασίας όταν μαζί με τη ρωσική ηγεσία κατηγορείται και ο ρωσικός λαός, ο οποίος βέβαια έχει τις δικές του ευθύνες. Οι γενικεύσεις του τύπου «οι Ρώσοι είναι ναζιστές ή είναι φασίστες» δεν αποτελούν επιχειρήματα και συνειδητά ή ασυνείδητα προάγουν το μίσος. Θεωρώ πως χρειάζεται να μιλάμε κάθε φορά συγκεκριμένα, γιατί αλλιώς χάνουμε το παιχνίδι. Η ρωσική ηγεσία να στιγματιστεί, αλλά ο ρωσικός λαός, όπως και ο κάθε λαός θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με άλλο τρόπο: να μην αποδίδουμε τις αμαρτίες της ηγεσίας σε αυτόν, να μην ξεχνάμε πως ο λαός δεν έχει την ευθύνη για τα διαδραματιζόμενα, να μην ξεχνάμε πως εκτός από λίγους προπαγανδιστές, υπάρχουν Ρώσοι με μεγάλες ευαισθησίες.
Προσωπικά έχω γράψει πως για την εισβολή στην Ουκρανία δεν ευθύνεται βέβαια ο ...Ιβάν Ιλίν αλλά η ρωσική διανόηση, τουλάχιστον στα υψηλά της στρώματα η οποία δεν προάγει τη κριτική προς την εξουσία και την ιστορία της χώρας, η οποία έχει πολύ συχνά ιδεαλιστικά ιδεώδη, έναν εξαιρετισμό για τη χώρα, ο οποίας είναι παρωχημένος καθόλου δημιουργικός αφού απαιτεί πολύ συχνά την αποδοχή μιας Ρωσίας καλύτερης, σπουδαιότερης, σημαντικότερης από άλλες χώρες. Η διανόηση, αν και έχει σπουδαία επιτεύγματα, φέρεται με εθνικό εγωισμό για σειρά λόγων και δεν επαγρυπνεί για το μέλλον της χώρας. Μπορώ να γράψω και άλλα συγκεκριμένα. Αλλά μπορώ να πως δεν είναι όλη η ρωσική διανόηση εθνικιστική. Υπάρχουν εξαίρετοι Ρώσοι φίλοι και γνωστοί διανοούμενοι και απλοί πολίτες, οι οποίοι ντρέπονται για την πολιτική της ηγεσίας, όπως υπάρχουν και Ρώσοι που βοηθούν τους Ουκρανούς στις δύσκολες αυτές συνθήκες. Υπάρχουν ακόμα εξαίρετοι συγγραφείς που κρατούν άλλη στάση, να θυμηθώ την Λιουντμίλα Ουλίτσκαγια που έφυγε από τη Μόσχα, να θυμηθώ τους πολλούς επιστήμονες και μεταξύ άλλων τον διαπρεπή γλωσσολόγο Γιούρι Απρεσιάν, αλλά και τόσους άλλους.
Νομίζω δεν πρέπει να γενικεύουμε και να παρακολουθούμε τα γεγονότα, να μην αποδίδουμε στο ρωσικό λαό στοιχεία που ανήκουν στην ηγεσία του, γιατί έτσι δημιουργούμε μίσος και απέχθεια γι' αυτόν ή για άλλους λαούς. Βέβαια αυτό είναι δύσκολο καμιά φορά, γιατί τα προβλήματα είναι πιεστικά και πιέζουν την Ουκρανία. Και μπορώ να καταλάβω την ύπαρξη του ατομικού μίσους στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Μιλάω όμως γι' αυτούς που γράφουν, γι' αυτούς που επηρεάζουν άλλους ανθρώπους.
Έτσι θεωρώ πως δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια στο μίσος που αναπτύσσεται σήμερα στην κοινωνία μας για διάφορους λαούς και για το ρωσικό αλλά και για τον ουκρανικό, γιατί αυτό αποβαίνει σε βάρος των ιδίων των λαών: διατηρεί την εχθρότητα, απομακρύνει από τα καλώς εννοούμενα συμφέροντα και δημιουργεί κοντόφθαλμη οπτική γωνία. Το μίσος απ' όπου και αν προέρχεται υποδαυλίζει και συντηρεί τον πόλεμο,