Η Ανδρωμάχη, το τελευταίο πεζογράφημα του Κώστα Ακρίβου είναι ένα ενδιαφέρον και αξιόλογο κείμενο που παρουσιάζει την ιστορία της αρχαίας Ανδρομάχης, με ένα σύγχρονο τρόπο που κερδίζει τον αναγνώστη, αλλά και ανοίγει στην αφήγηση πολλά θέματα και σημερινά προβλήματα.
Η επιλογή της
Ανδρομάχης, η οποία το έργο αναγράφεται ως Ανδρωμάχη, ως αυτή που αγωνίστηκε με
πολλούς άνδρες, συμβαδίζει με τη επιλογή του συγγραφέα να παρουσιάζει τον πιο δυστυχισμένο
ήρωα του τρωικού πολέμου, ως τον χαρακτήρα που ένιωσε περισσότερο από άλλους την
δόξα, αλλά και τον θάνατο, την σκληρή τιμωρία και ον θάνατο των δικών της, τον
θάνατο και την ατίμωση του Έκτορα, το θάνατο του μικρού παιδιού της, την προσωπική ατίμωση, όταν την έκανε γυναίκα
του ο Νεοπτόλεμος, ο φονέας του γιού της.
Επομένως είναι ένας χαρακτήρας
που νιώθει περισσότερο από άλλους τη συμφορά, την βία, την ατίμωση στην
προσωπική της ζωή, αλλά και στην ιστορία. Η Ανδρομάχη είναι μια δυνατή γυναίκα,
γιατί μέσα σε όλους αυτούς τους ατραπούς της μοίρας στάθηκε όρθια και αν και το
μόνο που της έμεινε το μίσος για τους εχθρούς της, εντούτοις κατακτά την
προσωπική αυτογνωσία και γαλήνη, όταν στηρίζεται στον γιό της Πέργαμο, ο οποίος
την βοηθά να αποκτήσει την εμπιστοσύνη της στους ανθρώπους, υπενθυμίζοντας την
δύναμη που έχει η μητρική αγάπη. Το μίσος και η αποστροφή, η φοβερή αντιπάθεια για το κακό στη λογοτεχνία βρίσκουν το χώρο τους όταν τα βλέπουμε να δένονται με τον πόνο και το τραύμα και ο αναγνώστης μετέρχεται και αυτός την ίδια πορεία, γίνεται συχνά πιο στοχαζόμενος, πιο ήπιος.
Η Ανδρομάχη του Ακρίβου είναι όπως
και του Ομήρου, μια βασίλισσα ξενομερίτισσα, που έφτασε στην Τροία και παντρεύτηκε
τον γιο του βασιλιά, έκανε μαζί του παιδί, είναι η γυναίκα που ξενιτεύεται από
την Τροία μετά την πτώση της στην Ελλάδα και στη Φθία, ύστερα ξενιτεύεται στην Ήπειρο και μετά στην Πέργαμο της Μικράς Ασίας.
Είναι μια γυναίκα της συχνής μετακίνησης, της εξαναγκασμένης μετακίνησης, η
οποία φέρνει και αλλαγές την ψυχολογία της. Στις αλλαγές ακολουθεί και τους διαφορετικούς
άντρες που ήταν σημαντικοί στη ζωή της Έκτορας, Νεοπτόλεμος, Έλενος, Πέργαμος. Οι μετακινήσεις ήταν χαρακτηριστικό των ανθρώπων
όλων των εποχών. Ο άντρας στη ζωή της Ανδρομάχης είναι ταυτισμένος και με την
ευτυχία αλλά και τη δυστυχία.
Αυτή είναι η σύζυγος, η μάνα, η πριγκίπισσα, η μετανάστρια, η πρόσφυγας, η ατιμασμένη, η
κακοποιήμενη θα λέγαμε με τη σημερινή έννοια γυναίκα. Είναι μια γυναίκα που
ξέρει να μιλάει για το εαυτό της προβάλλοντας το εσωτερικό της κόσμο και αυτό
είναι προσόν της αφήγησης. Πίσω από το πρόσωπό της κρύβεται ο άνθρωπος με όλη την ένταση της βιωμένης ιστορίας του.
Όμως η γυναίκα αυτή θυμάται ιδιαίτερα
την πρώτη περίοδο της ζωής της στην Τροία, είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη ζωή
του Έκτορα και του Αστυάνακτα, με τη μοίρα της Τροίας, αυτή η περίοδος είναι εκείνη
που την έχει σφραγίζει, αυτή είναι που της δίνει την πραγματική της υπόσταση. Θυμάται
με μίσος τον Αχιλλέα, ο οποίος κατέστρεψε το σπίτι της και την πόλη της. Στο
έργο αποκαλείται πάντα κτήνος και ο Ακρίβος έχει προσδώσει μια σύγχρονη,
αναθεωρητική σίγουρα ματιά στην Ιλιάδα. Σε πολλά σημεία μας θύμισε το έργο της Σιμόν
Βέιλ «Ιλιάδα το έπος της βίας», θέτοντας σκοπό του να αφηγηθεί με σύγχρονο τρόπο
τα γεγονότα. Στην αφήγηση δεν υπάρχει
χώρος για ήρωες και ηρωικό έπος, όλα τα σκεπάζει ένας λόγος φορτισμένος συναισθηματικά,
αλλά διηγούμενος με λιτότητα και πειθαρχία.
Θα έλεγα πως σε μερικά σημεία αποτελεί μια διαφορετική αφήγηση της Ιλιάδας,
στηριζόμενη στη γυναικεία διαίσθηση.
 |
| Η Ανδρομάχη με τον Αστυάνακτα Άρτεμις Σιάκου, μαθήτρια, 2015-26 |
Η γλώσσα του έργου είναι μεστή,
χαρακτηριστικό της η λιτότητα, όλα τα μη χρειαζούμενα γλωσσικά στοιχεία έχουν αφαιρεθεί από
την πρόταση και έτσι η αφήγηση κυλάει με
γοργό ρυθμό και απλότητα. Μεγάλο προσόν, γιατί απαιτεί κόπο. Η αφήγηση κυλά
ήρεμα και το έργο κατακτά τον αναγνώστη, συνήθως με την τεχνική της αφήγησης των
περασμένων ιστοριών.
Το έργο αυτό του Ακρίβου μας ωθεί
να σκεφτούμε τη γυναίκα και τα μεγάλα προβλήματα και έγνοιες που την βασανίζουν.
Δεν ξεχνά το κακό και αγωνίζεται πάντα με αξιοπρέπεια για το καλό, αφού η ίδια
η γυναίκα είναι εκείνη που δημιουργεί την κοινωνία. Είναι ένα έργο σύγχρονο.