Γράφει ο Βιντγκενστάιν.
«Μην ακολουθείς το παράδειγμα των άλλων της Φύσης 1941».[1]
Εδώ έχουμε μια σκέψη απευθείας αρχαιοελληνική
του Βιντγκενστάιν. Τι συμβουλεύει τον εαυτό του, το κείμενο που εξετάζω είναι
προσωπικές σημειώσεις οι οποίες απευθύνονται στον ίδιον. Να μην σκέφτεται τη συμπεριφορά
των άλλων ανθρώπων στην καθημερινή του ζωή, αλλά τη ζωή της ίδιας της Φύσης.
Οι αρχαίοι Φυσικοί Ίωνες φιλόσοφοι
είδαν τον κόσμο μέσα από τα μάτια της Φύσης και είπαν πως ο κόσμος στον οποίον
εμείς ζούμε είναι αποτέλεσμα της σύγκρουσης των φυσικών δυνάμεων, του αέρα, της
γης, του νερού και της φωτιάς. Αυτές οι δυνάμεις άλλοτε συγκρουόμενες και
άλλοτε ερχόμενοι σε φιλία καθοδηγούμενες με τις αρχές της δικαιοσύνης ή του
νείκους (έριδα, φιλονικία).
Η αρχαία κοσμολογία μιλά για τις παρακάτω
ιδιότητες της φύσης, της ισορροπίας των δυνάμεων και της αρμονίας όταν
κυριαρχούν οι κοσμικές δυνάμεις της δικαιοσύνης και της φιλότητος και της ανισορροπίας,
όταν κυριαρχεί η δύναμη του νείκους. Ακόμα τη ύβρη, μια κακή αρχή την βλέπουν
να υπάρχει και στη Φύση. Η ύβρις είναι η
κατάσταση εκείνη, όταν ο άνθρωπος ξεπερνά τα όρια τα οποία έχει λάβει από τη
θέση του στην κοινωνία και επεμβαίνει στο ρόλο των θεών ή των άλλων ανθρώπων,
όταν ο άνθρωπος υπερβαίνει τους γραπτούς και ιδίως τους άγραφους νόμους που ενώνουν
την κοινωνία.
Έτσι και ο Αυστριακός φιλόσοφος,
συνιστά στους ανθρώπους να διακατέχονται από ηρεμία και ισορροπία, από αρμονία στην
καθημερινή τους ζωή και να γνωρίζουν πως αν υπάρξει κάποια στιγμή δυσαρμονία,
ανισορροπία αυτή μπορεί να ανατραπεί πάλι με την επίδραση της φιλίας ή της δικαιοσύνης
και μπορεί να έλθει στον καθένα μας ισορροπία. Συνιστά να αποφεύγουν την ύβρη,
την παραβίαση των νόμων και των κανόνων που δημιουργούν την κοινωνία. Συνιστά
να διαπνέονται από αυτές τις δυνάμεις που βλέπουν στη φύση.
Ο κάθε άνθρωπος θα ήταν καλύτερο να
παρατηρεί τη φύση δίπλα του και να φιλοσοφεί για τα θέματά του. Είναι προτιμότερο
να βλέπει τα δέντρα και τα φυτά, τα ζώα και τα πουλιά και να σκέφτεται τη ζωή του στην πόλη. Από όλα αυτά θα μπορεί όχι μόνο να
προβληματιστεί για τη ζωή του, αλλά επίσης θα μπορέσει να πάρει και έμπνευση για
να δημιουργήσει στη ζωή του. Όταν μπορείς να κάνει μια βόλτα στο δάσος ή σε κοντά
στη θάλασσα μπορείς να αφοσιωθείς στο εαυτό σου, να σκεφτείς τα προβλήματά σου,
να πάρεις πραγματική δύναμη για να συνεχίσεις το έργο σου. Οι Ρωμαίοι έλεγαν
πως μια βόλτα στο δάσος δίνει έμπνευση και δύναμη στον άνθρωπο να γράψει και να
διαβάσει.
Οι άνθρωποι στο χωριό και σήμερα
ακόμα είναι πιο δημιουργικοί. Ξοδεύουν λίγο
χρόνο για τις δουλειές τους που είναι πιο ενδιαφέρουσες, γιατί είναι κοντά στη
φύση. Δεν χάνονται με πολλές και διάφορες επιλογές, αλλά ξέρουν τι θέλουν και
τι πρέπει να κάνουν κάθε φορά. Μπορεί η ζωή να μην έχει τον πλούτο της Αθήνας,
αλλά ο άνθρωπος που ζει στην επαρχία, κοντά στη Φύση εχει καλύτερη ποιότητα
ζωής.
Οι Στωικοί έλεγαν πως ο άνθρωπος
που ζει με βάση την αρετή, τη δικαιοσύνη, την αλήθεια ή την αταραξία, ζει
σύμφωνα με τη Φύση και σε αυτή την άποψη των Στωικών στηρίζεται η φιλοσοφική
άποψη της αντιστοίχισης ζωής και Φύσης. Η Φύση είναι δημιουργία του Λόγου, όπως
και ο άνθρωπος εξάλλου. Η φύση μπορεί να μην έχει αρετές δικές της, αλλά
διαθέτει την ειμαρμένη, τη νομοτέλεια που ο άνθρωπος πρέπει να ακολουθεί. Επομένως
ο άνθρωπος κατά νομοτέλεια πρέπει να ακολουθεί τις αρετές, γιατί αυτό
αποδεικνύει πως ταυτίζεται με τη φύση, δηλαδή με τον εαυτό του.
Επομένως πρόσεχε τη φύση σημαίνει,
πρόσεχε, ακολούθα τον εαυτό σου! Βάλε το μυαλό σου να σκεφτεί, μην ακολουθείς τους
άλλους! Και μπορεί κάποιος θα ισχυριστεί
πως στη Φύση υπάρχει και η φυσική επιλογή, ο δυνατότερος νικά δηλάδη, κάτι που
αν ερμηνευτεί σωστά θα μας δώσει δύναμη, ωστόσο το δεύτερο σκέλος της συμβουλής
του Βιντγκενστάιν είναι επίσης πολύ πιο ισχυρό και ίσως πιο επίκαιρο: μην ακολουθείς
το παράδειγμα των άλλων.
Μην παρασύρεσαι λοιπόν! Από τι;
Από ποιους; Για να θυμηθούμε τα τελευταία
χρόνια από τι έχουμε παρασυρθεί: από το χρηματιστήριο με αποτέλεσμα να χαθούν
αποταμιεύσεις και περιουσίες, από τον εύκολο δανεισμό τα επόμενα χρόνια με
αποτέλεσμα να χαθούν σήμερα περιουσίες κινητά και ακίνητα, από το κίνημα κατά της
Ευρώπης ,με αποτέλεσμα σήμερα να είμαστε πιο σφιχταγκαλιασμένοι με το δυτικό
σύστημα και να μην μπορούμε να σκεφτούμε καν ανεξάρτητη πολιτική, από το κίνημα
κατά του εμβολιασμού, με γνωστά αποτελέσματα. Ακόμα από την εύκολη προπαγάνδα
των μεγάλων δυνάμεων της εποχής, των δυνάμεων που έχουν αποσυντονίσει τα
γειτονικά κράτη, αλλά και πολλές άλλες περιπτώσεις.
Ο άνθρωπος που παρασύρεται από τους
άλλους και το καταλαβαίνει, εξοργίζεται, και η οργή οδηγεί σε αρνητικές
ενέργειες.
Προσοχή λοιπόν! Να δουλέψουμε με
τη φύση και τον εαυτό μας. Ας μάθουμε τα
άνθη και τα φυτά της πόλης μας και θα δούμε τις κινήσεις τους, ας μάθουμε τα
πουλιά και τα ζωάκια και ας ερευνήσουμε τη συμπεριφορά τους.