Ταξιδιωτικό
Τυρός
Ο Τυρός είναι ένα αιγαιοπελαγίτικο ψαροχώρι στην Κυνουρία. Χτισμένο δίπλα στην θάλασσα, πολλές φορές τα σπίτια του σαν γλώσσες μπαίνουν μέσα στα πρασινογάλαζα νερά του Μυρτώου πελάγους. Παχιές μπάλες νερού στραφταλίζουν πάνω στην θαλασσογραμμή και βλέπεις μέσα από αυτές στον βυθό της θάλασσας. Η παραλία με λευκό χαλίκι σέρνεται κοντά στα σπίτια. Είναι αιγιαοπελαγίτικο χωριό στην εικόνα, όχι στα ήθη και στα έθιμα. Στις συνήθειες φαίνεται να είναι ένα χωριό της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ο τουρισμός δεν έχει αφήσει τόσο πολύ τη σφραγίδα του ακόμα και καταλαβαίνεις πως πολλοί ασχολούνται με χωράφια και τα δέντρα.
Είναι ένα χωριό που δημιουργήθηκε παλιά από Τσάκωνες. Σήμερα όμως έχουν εγκατασταθεί και άλλοι. Οι παλιότεροι μιλούν τη γλώσσα, ιδίως οι παππούδες, όχι όμως και οι νεότεροι που στο διάβα του χρόνου χάνεται όλη η σημασία της γλώσσας. Και σε άλλα χωριά συμβαίνει το ίδιο, οι Τσάκωνες παντρευτήκαν ξένες γυναίκες και έτσι χάθηκε η δυνατότητα να επαναλαμβάνεται στο σπίτι η τσακωνική. Ξεχνιέται, δεν την ακούνε τα παιδιά. Χάνεται. Σήμερα αυτό συμβαίνει σε όλα τα τσακωνοχώρια. Ίσως μόνο να αποφεύγεται σε κάποιες τσακώνικες περιοχές, όπως τα Σαπουνακαίικα στον Τυρό.
Τα Σαπουνακαίικα είναι μια περιοχή βόρεια της σημερινής παραθαλάσσιας πολιτειούλας, κολλημένη πάνω στο βουνό. Αποκομμένη σχετικά. Προχωράς και κοιτάζεις ψηλά, κρεμασμένη από το βράχο μια μικρή πολιτεία. Τα σπίτια παλιά, όμορφα, δημιουργημένα πάω σε επικλινές, κατηφορικό έδαφος με ξεχωριστή φαντασία. Νομίζεις πως κρέμονται με μικρές κλωστίτσες από τα βράχια, αλλά στέκουν πολύ σταθερά. Οι Τσάκωνες ήταν φημισμένοι κτίστες. Αυτός είναι ένας οικισμός τσακωνικός, αλλά και εδώ θα έχουν αρχίσει σιγά σιγά οι αλλαγές.
Ορεινός Τυρός
Στο Γυμνάσιο της περιοχής και σε άλλα σχολεία της Τσακωνιάς γίνονται προγράμματα για τη διάδοση της τοπικής διαλέκτου. Οι νέοι χαίρονται να την μιλούν και προσπαθούν να την μαθαίνουν. Χαίρονται. Αυτά μου είπε η Αναστασία, μια νεαρή μαθήτρια. Σε πολλά καταστήματα στον Τυρό και αλλού θα δεις να γράφεται «Καούρ εκάνατε» (καλώς ορίσατε). Είναι καλό. Και αλλού που πήγα οι άνθρωποι θέλουν να μάθουν τη γλώσσα αυτή. Είναι η κληρονομιά, ο πλούτος τους. Ο ιδιαίτερος τρόπος σκέψης της διαλέκτου. Έμαθα πως στο Πάσχα διαβάζουν το Ευαγγέλιο στην τσακωνική διάλεκτο.
Ο Τυρός ξαπλώνεται σαν φαρδύ μεταξένιο ύφασμα ως το βάθος στους πρόποδες του βουνού. Η κεντρική πλατεία του Τυρού πανέμορφη με την εκκλησιά της Μεταμόρφωσης στο βάθος. Στα καφενεία βλέπεις πολλούς. Συνταξιούχους ή ψαράδες που δεν έχουν δουλειά το πρωινό.
Το χωριό αυτό έχει αρχαία ιστορία. Ήταν το επίνειο της Σπάρτης. Εκεί ερχόντουσαν καράβια για την πρωτεύουσα των Λακώνων. Κοντά εκεί λατρευόταν ο Απόλλωνας Τυρίτας, θεότητα που είχε σχέση με τους ντόπιους Λάκωνες. Από αυτό το άγαλμα πήρε την ονομασία το χωριό αυτό. Οι Τσάκωνες αποκαλούν την πόλη του Τερέ.