Μιχάλης Πάτσης
Είναι κοινή παραδοχή πια πως τα σπουδαία κλασικά έργα, όπως και αυτά του Ομήρου αποτελούσαν τη βάση και το έναυσμα για σύγχρονες μελέτες και εργασίες. Τα τελευταία χρόνια η κατάσταση έχει γενικώς αλλάξει και συνήθως οι κλασικοί συγγραφείς και μεταξύ τους και ο Όμηρος αντιμετωπίζονται με κριτική διάθεση. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να υπάρχουν συγγραφείς και ερευνητές που να θέλουν να ξεκινήσουν από την ομηρική εποχή με μία θετική άποψη.
Τέτοια είναι η εργασία δύο σύγχρονων Ελλήνων συγγραφέων (Θ. Αγγελόπουλος, Φ. Χρυσοβέργη), εξετάζει το θέμα του θανάτου αρχίζοντας από τον Όμηρο και το έργο του Ιλιάδα. Η μελέτη είναι σύντομη σε γενικές γραμμές αλλά στον Όμηρο αφιερώνει μεγάλο μέρος της, κάτι που είναι ενθαρρυντικό για τη σημερινή εποχή. Όταν δηλαδή διαπιστώνεται πως ο αρχαίος ποιητής είναι ακόμα παρόν και μπορεί, αν διαβαστεί σωστά να εμπνεύσει.
Το μεγάλο έπος του Ομήρου, ωστόσο, απασχολεί τα τελευταία χρόνια πολλούς συγγραφείς για θέματα που διαπραγματεύεται και αντιμετωπίζεται με κάποια απόσταση. Έτσι τα φιλοσοφικά δοκίμια της Βέιλ που ήρθαν στην επικαιρότητα τελευταία μιλούν για τη διάδοση της βίας στο έργο του Ομήρου. Κάποιοι μετασοβιετικοί μελετητές κατηγορούν τον Όμηρο για έλλειψη σεβασμού προς το θείο και μάλιστα τον κατηγορούν πως εμπαίζει το θεό. Κάποιοι σημερινοί αμερικανικοί φιλελεύθεροι εκπαιδευτικοί κατηγορούν τον Όμηρο για σεξισμό και τον αποκλείουν από την εκπαίδευση.
Το έργο των δύο Ελλήνων συγγραφέων δεν έχει αρνητική εικόνα ή δεν μάχεται εναντίον του Ομήρου. Απεναντίας θεωρεί πως στο έργο του υπάρχει μια σταθερή εικόνα και ένα σύνολο ιδεών που μιλούν με ρεαλιστικό και γνωστικό τρόπο για το θάνατο. Στηριζόμενοι σε αυτή την ομηρική και ιλιαδική εικόνα αναδεικνύουν το θέμα του θανάτου στη διαχρονική του πορεία και κατανόηση ανά τους αιώνες από την ανθρωπότητα, αφού οι συγγραφείς δεν μένουν μόνο στον Όμηρο αλλά αναφέρονται και σε αρχαίους φιλοσόφους, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, Επίκουρο αλλά και σε κάποιους σύγχρονους, Σοπενχάουερ, Φρόιντ και Γιουνγκ.
Οι συγγραφείς δεν κάνουν μια εθνολογική ή μια φιλοσοφική τόσο έρευνα και μελέτη, αλλά μία ψυχολογική και ψυχοθεραπευτική περισσότερο μελέτη του θέματος του θανάτου και του έρωτα. Οι ίδιοι είναι ψυχολόγοι. Για το λόγο αυτό το δεύτερο μισό του βιβλίου ασχολείται με θέματα θεωρίας της ψυχολογίας αναφορικά με την απώλεια, αλλά και με έρευνα για την απώλεια συγκεκριμένων ανθρώπων. Περιγράφει τα πέντε στάδια της απώλειας καθώς επίσης δίνει πρακτικές απαντήσεις στις ερωτήσεις περί θανάτου.
Η έρευνα που διενεργείται προσεγγίζει θέματα που ο σύγχρονος ψυχολόγος αλλά και ο άνθρωπος αντιμετωπίζει. Το ενδιαφέρον στη μελέτη αυτή είναι η σύζευξη, το δέσιμο του Ομήρου με τη σημερινή εποχή και αυτό αποτελεί υπόδειγμα και για άλλες συγγενείς έρευνες που ενδεχομένως να υπάρξουν και να αντιμετωπίζουν κριτικά την αρχαιότητα με τη σημερινή εποχή.
Από μόνα τους τα φιλολογικά θέματα του Ομήρου έχουν διερευνηθεί και διερευνώνται ακόμα. Το προσόν της μελέτης αυτή δεν είναι η φιλολογική συνεισφορά, αλλά η σύζευξη, η τόλμη να συνενωθούν τα παραπάνω θέματα με τη σημερινή ζωή. Βεβαίως άνθρωποι που διδάσκουν τον Όμηρο στα σχολεία, καλό θα ήταν να την γνωρίζουν. Η σύγχρονη μελέτη της απώλειας και του θανάτου περνά μέσα από αυθεντικές σημερινές περιπτώσεις ανθρώπων που αντιμετωπίζουν το θάνατο και βρίσκονται μπροστά σε τέτοια θέματα. Στο τέλος περιέχονται συμβουλές - σκέψεις για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζεται ο θάνατος.