Ο σκηνοθέτης Γιώργος Λάνθιμος
προσεγγίζει τη σημερινή επιστημονική και επιχειρηματική πραγματικότητα με σατιρική
αλλά και αποκαρδιωτική και σκληρά επικριτική διάθεση. Αλλά πάνω απ’ όλα
εξυψώνει αλλά και συντρίβει το σημερινό περιθωριοποιημένο πνευματικά άνθρωπο
που χωρίς να έχει τις δυνατότητες προσπαθεί να κατανοήσει και να επιβάλει ένα
δικό του ρυθμό στη ζωή. Όπως και στα άλλα
του έργα η υπόθεση εξελίσσεται αλλά τα δεδομένα είναι τέτοια που τίποτα δεν μαρτυρά
πως αναφέρονται στη δική μας πραγματικότητα, όμως αλίμονο όλα είναι τόσο αληθοφανή.
Ο τίτλος βουγονία αποτελεί
αυτούσια αρχαία ελληνική λέξη βους +
γόνος, και σημαίνει κάτι που
προέρχεται, γεννιέται καλύτερα, από την
αγελάδα το βόδι. Η λέξη αναφέρεται στην αρχαία πίστη πως οι μέλισσες
γεννιούνται από το δέρμα της αγελάδας. Από εδώ ο τίτλος ο οποίος στέκει
παραπλανητικός για το έργο, γιατί μπορεί αυτό να έχει έναυσμα τη θανάτωση των
μελισσών από ένα φυτοφάρμακο, όμως σύντομα ο σκηνοθέτης οδηγεί το έργο πολύ
μακριά, στην αποκρυπτογράφηση των θεωριών συνωμοσίας, στην περιγραφή αυτών των
θεωριών οι οποίες είναι κυρίαρχες στην εποχή μας, στην εποχή του μεταμοντέρνου,
όταν οι αυθεντίες έχουν καταπέσει και αυτή η ίδια η επιστήμη στην κοινή συνείδηση
φαίνεται κάτι το πολύ απλό και εύκολο στην κατανόηση και στην επεξήγηση. Ο άνθρωπος
κάνει μεγάλο κόπο στην εποχή μας όχι για να μάθει, όχι για να σταθεί στα πόδια
του, αλλά για να επιβάλει τη γνώμη του στους άλλους με απλούς και απλοϊκούς
τρόπους οι οποίοι στην εποχή μας δίνονται σε όλους.
Στο έργο ένας νεαρός με διαταραγμένη
προσωπικότητα και δολοφόνος κατά συρροήν θεωρεί πως η εταιρεία που παρασκεύασε κάποιο
φυτοφάρμακο που ίσως από αυτό καταστρέφονται οι μέλισσες έχει σχέσεις με
εξωγήινες δυνάμεις. Ιδίως η διευθύντρια της εταιρείας αυτής την οποία θεωρεί πως
είναι εξωγήινη και προέρχεται από τον πλανήτη Ανδρομέδα, ο οποίος έχει κατά τη
γνώμη του επηρεάσει την ανάπτυξη της γης. Αυτός ο φτωχός και ελεεινός άνθρωπος
κατορθώνει με τη βοήθεια του ψυχικά καθυστερημένου φίλου του να απαγάγουν αυτή
τη διευθύντρια, να την κρατήσουν σε άθλιες συνθήκες, να την βασανίσουν. Σε
αυτές τις συνθήκες η γυναίκα μου αιχμαλώτισαν, μια έξυπνη γυναίκα, με τη βοήθεια της λογικής, του ορθού λόγου,
αλλά και με τη βοήθεια της ιδεολογίας των απαγωγέων κατορθώνει και παίρνει τι πάνω
χέρι στη σχέση τους και τελικά τους νικά. Αυτή αιχμάλωτη, ενώ εκείνη
οπλισμένοι. Σκοτώνονται και οι δύο. Αφοσιωμένοι στις δοξασίες τους και στις πίστες
τους για τους εξωγήινους χάνονται, χωρίς να καταλαβαίνουν πως υπηρετούν το ψεύδος.
Και με το ψεύδος δεν πας πουθενά!
Στην εποχή μας όμως με την
εξέλιξη των τεχνολογιών και με την απόκτηση με ευκολία πόρων και χρημάτων χάνεται
το μέτρο. Όταν ο απλός άνθρωπος μπορεί να αποκτήσει όπλα, αυτοκίνητα, δύναμη εν
ολίγοις που κάποτε ήταν ίδιον μόνο των πλουσίων ή των μορφωμένων και όταν ο
άνθρωπος αυτός δεν έχει μια λογική και σοβαρή αντιμετώπιση της πραγματικότητας
γύρω του, μπορεί εύκολα να ξεπεράσει τα όρια, να υπερβεί την πραγματική του
πνευματική κατάσταση, να χάσει τα μυαλά του και να κάνει πράγματα τα οποία υπό άλλες
συνθήκες δεν θα τα έκανε. Ο νεαρός που απήγαγε την διευθύντρια της φαρμακευτικής
εταιρείας επέμενε η διευθύντρια να τον γνωρίσει με τον βασιλιά των κατοίκων της
Ανδρομέδας, γιατί ο ίδιος πίστευε με αναλύσεις και συγκρίσεις που είχε κάνει ως
η ίδια έχει έρθει από εκεί με διαστημόπλοιο και πως της είναι εύκολα να
πηγαινοέρχεται σε αυτόν τον πλανήτη.
Όπως καταλαβαίνουμε τρέλα. Από
την ίδια τρέλα που πολλοί από το φόβο του εμβολίου για τον κόβιντ πέθαναν οι
ίδιοι ή άλλα προσφιλή τους άτομα. Ο φόβος για την επιστήμη, η έλλειψη
εμπιστοσύνης για την επιστήμη, οι λαϊκές δοξασίες που υπάρχουν για την επιστήμη
και για την εξέλιξη της, οι αρχέγονες πίστες για την μαγεία συνδέονται στη σημερινή
εποχή με αυτές τις συνωμοσιολογικές θεωρίες που αντίκτυπό τους βλέπουμε και στο
έργο αυτό. Η γοητεία του έργου είναι πως παρουσιάζει όλες τις θεωρίες να
γκρεμίζονται με επώδυνα αποτελέσματα για τους ανθρώπους που τις πιστεύουν. Αλλά
το έργο αυτό έχει την αίσθηση της αισθητικής τελειότητας και έτσι τελειώνει με σκηνές
αυτοσαρκασμού και ανατροπής, η επιστήμονας ταξιδεύει στον πλανήτη Ανδρομέδα και
μιλώντας με τον αυτοκράτορα καταλήγουν πως οι άνθρωποι δεν έχουν τα κατάλληλα πνευματικά
χαρίσματα που τους είχαν χαρίσει το παρελθόν.
Οι σκληρές σκηνές ολοκληρώνονται
με το χιούμορ, πικρός χιούμορκαι ικρό γέλιο που δεν βγαίνει εύκολα από το
στόμα, γιατί ως εκείνη τη στιγμή όλα έβαιναν μέσα από μια σκληρή αντιπαράθεση
του φρόνιμου με το παράλογο, του καλού με το κακό, του λογικού με τομ νευρικό
παροξυσμό. Ο σκηνοθέτης και ο σεναριογράφος με αυτές τις αφηγηματικές επιλογές
ήθελαν μα τονίσουν όλα όσα έγιναν, όσα διαδραματίστηκαν υπήρξε μια αφήγηση που
σκοπό είχε τη διερεύνηση, το παιχνίδι του κόσμου, της καλύτερης επαφής με τα πράγματα
γύρω μας.
Ο Λάνθιμος αφηγείται την ιστορία
του με έναν τρόπο παραδοσιακό. Υπάρχει ένας πρόλογος στον οποίον ο βασικός
ήρωας αφηγείται και εξηγεί στον βοηθό του τι θα κάνουν. Ύστερα καταστρώνουν ένα
σχέδιο δράσης, δηλαδή την απαγωγή της διευθύντριας της φαρμακευτικής εταιρείας.
Ο φακός ακολουθεί τους ήρωες σε όλες τις παλινωδίες και σε όλες τις ενέργειες
που έχουν εμπρός τους. Γενικώς σε κάποια σημεία υπάρχει αφαίρεση σκηνών και
έλλειψη αφηγηματικού υλικού. Ο φακός του Λάνθιμου είναι ενδιαφέρον όταν συλλαμβάνει
κάτι από ψηλά, ιδίως τα τοπία ή και τους χώρους. Αξιόλογη σκηνή ήταν η
φωτογράφηση του σιντριβανιού και η παρακολούθηση της ηρωίδας όταν πρωτομπαίνει
στην εταιρεία της. Τονίζεται ο δυναμισμός αλλά και η απόκοσμη έκφραση και συμπεριφορά.
Η λήψη του καιρού και του τοπίου είναι ιδιάζουσα γιατί ο καιρός προβάλει
μοναδικός, απόκοσμος σχεδόν. η λήψη της Έμμα Στόουν σε πολλές περιπτώσεις είναι
ενδιαφέρουσα. Σε αυτό συμβάλλει το πρόσωπο της ηθοποιού, αλλά και η κοντινή λήψη,
η εκφραστική δύναμη του προσώπου της, γενικά παίζει με μεγάλη αυτοπεποίθηση,
κατέχει τα στοιχεία της εκφραστικότητας και υποδύεται με πιστότητα όλες τις σκηνές.
Η ψυχολογία της αν και στην αρχή είναι καταβεβλημένη, με την πάροδο του χρόνου αποκτά δυναμισμό και ηγετικό ρόλο σε
αυτό το παιχνίδι που της έστησε η μοίρα. Την έχουν απαγάγει αλλά στην
πραγματικότητα η ίδια έχει απαγάγει τους απαγωγείς της, με το χάρισμα της σκέψης
της. Στην ισχυροποίησή της έναντι των αντιπάλων της μεγάλο ρόλο παίζει πως τους
μιλά στη γλώσσα τους και τους παραστέκεται στα προβλήματά τους. Ο φακός την παρουσιάζει απλή, υποχωρητική, υποστηρικτική
στους νέους, καθησυχαστική και διασαφητική για τις ενέργειες που θα κάνουν. Ο
φακός την συλλαμβάνει από κοντά ή από κατώτερο σημείο για να δηλωθεί ο
σωματότυπός της. Το σώμα της είναι πραγματικά ένα μεγάλο όπλο της προσωπικότητάς
της.
Ο φακός του Λάνθιμου ακολουθεί
τον ήρωά του και όχι την αφήγηση. Αυτό κάνει κατά το γνώμη μου τον κινηματογράφο
του στο συγκεκριμένο έργο πιο παραδοσιακό. Λες και βλέπουμε ένα έργο με ήρωες βγαλμένους
από τον μεταπολεμικό κινηματογράφο. Νομίζω αυτός ο κινηματογράφος είναι περισσότερο
λαϊκός και βασίζεται στην κατανοητή γλώσσα και στο ύφος που ταιριάζει στο
θρίλερ αλλά και στην σάτιρα.