Οκλαδόν με τον χρόνο της Κλεονίκης Δρούγκα

Μιχάλης Πάτσης  

Ο χρόνος συνείδηση

Εξώφυλλο λεπτομέρεια από τον πίνακα Arearea του Γκωγκέν

έργο του 1895, το οποίο βρίσκεται στο Μουσείο Ορσέ, του Παρισιού

Μικρή αναφορά στη συλλογή Οκλαδόν με τον χρόνο της Κλεονίκης  Δρούγκα

Στη  συλλογή προβάλλει μια τακτοποιημένη εικόνα της ποιητικής ζωής η οποία έχει σχέση ίσως με την επιστημονική ταυτότητα της ποιήτριας. Υπάρχουν είκοσι τρία; ποιήματα τα οποία στεγάζονται σε τέσσερις ενότητες. «Θυμοσοφία», «Εποχές, Φθινόπωρο Χειμώνας Άνοιξη Καλοκαίρι», «Σχέσεις», «Να ξέρεις ότι προσπαθώ, ζωή», αφού αυτές προφανώς αποτελούν πτυχές της ζωής τής ποιήτριας  μέσα στα πλαίσια των οποίων ένιωσε την ποιητική διάθεση.

Τα ποιήματα είναι γραμμένα με το σύγχρονο τρόπο. Θα έλεγα πως τα διακρίνει,  η απλότητα στην διαμόρφωση, οι στίχοι είναι μικροί συνήθως, η απουσία  των  πλατειασμών, αφού η κάθε νοηματική ενότητα ξετυλίγεται με δύο η τρεις το πολύ στίχους, τα σχήματα λόγου δεν κουράζουν, αν και τα συναντάς σε κάθε στίχο, η ύπαρξη  διαύγειας νοημάτων, με την έννοια πως η ποιήτρια δεν αφήνεται στο ποιητικό κενό, αλλά ελέγχει καθαρά τον στίχο και το ποίημα. Η ποίηση αυτή έχει καλά αφομοιώσει τη σύγχρονη ποιητική γραφή και προσπαθεί να εκφέρει το δικό της λόγο μέσω από τις νοηματικές – περιεκτικές μορφές λόγου.  

Η έννοια του χρόνου, οι ανθρώπινες σχέσεις, η επαφή των ανθρώπων, τα ανθρώπινα συναισθήματα είναι κάποια νοηματικά κέντρα της συλλογής αυτής. Και μέγα κέντρο η ανθρώπινη ύπαρξη, γύρω από την οποία γυρίζει η ποιήτρια με το λόγο της.  Ή καλύτερα το ταξίδι της ανθρώπινης ύπαρξης στο χρόνο. Μια ύπαρξης φιλέταιρης, αλλά και μοναχικής. Θέλει τόσο να είναι με τον άλλον, αλλά περιορίζεται στον εαυτό, αμυνόμενη και προσεκτική στα πλαίσια της σύγχρονης ψηφιακής κοινωνίας (Delete).  Ο άνθρωπος δεν μπορεί να  έχει κέντρο τον εαυτό του, χάνει τους άλλους όταν τους βλέπει ως αναπα-ραστάσεις του εγώ. Όταν  θέλουμε τους άλλους ως προέκταση της δικής μας ισχύος τους μετατρέπουμε σε νεκρά, άψυχα σώματα (Χωρίς ανάσα).

Ο χρόνος είναι ένα από τα αγαπημένα θέματα της ποίησης, γιατί σε αυτόν κατακυρώνεται η ανθρώπινη ύπαρξη. (Μεγάλη η βιβλιογραφία, θα ήθελε αναφέρω το βιβλίο μιας Ελληνίδας φιλολόγου και ποιήτριας της Χρυσούλας Τσικριτση-Καστιανάκη «Η διαλεκτική του χρόνου»). Η Κλεονίκη Δρούγκα προσωποποιεί τον χρόνο, τον εξανθρωπίζει και κάθεται μαζί του, «Οκλαδόν με τον χρόνο» λέγεται η συλλογή της,  η σχέση τους περνούν μέσα από τις πολλές σκέψεις της για τον εαυτό. Ο χρόνος δεν είναι το σήμερα ή το χθες στην ποίησή της, αλλά πολλές στιγμές του εαυτού που αποτελούν πτυχές της πραγματικότητας. Ο χρόνος είναι ο άνθρωπος. Κάποιες φορές είναι η ίδια η  πραγματικότητα. Ο χρόνος είναι η συνείδηση και η  αυτοσυνείδηση. Στιγμές πραγματικές ή και ψεύτικες. Η ποίηση δεν είναι η ζωή για την ποιήτρια αλλά η επιθυμία. Όλες οι «κοινωνικά μειωτικές και αήθεις» κοινωνικές σχέσεις ξεκινούν από την κακή εικόνα που έχει ο άνθρωπος με τον εαυτό του.  Όταν ο άνθρωπος κάθεται οκλαδόν με τον χρόνο και δεν καταλαβαίνει πού πάει ή που την έχει πάει ή που την πάει τη ζωή του.

Η «Μνήμη» ποτέ δεν είναι αρκετή, γιατί η μνήμη είναι κατασκευασμένη, περιέχει στοιχεία που δεν είναι υπαρκτά, αλλά ψεύτικά. «Το παραπάνω» φτάνει στον άνθρωπο, γατί δεν το υπολογίζει, νομίζει πως θα είναι όπως η ιδανική σκέψη του φαντάζεται τον εαυτό του. Αλλά αλίμονο, ο καθρέφτης δείχνει μια πραγματικότητα άλλη. Ο άνθρωπος προχωρά μέσα στον κόσμο, αλλά είναι φανερό πως υπαινίσσεται, πως δεν είναι ο εαυτός, αυτός που πρέπει, είναι εμφανής η πρόθεσή του να επιμένει στη «Μάσκα».  Η επικοινωνία του ανθρώπου σε έναν κόσμο που δεν μπορεί να συμβιβαστεί με τον εαυτό και με τον χρόνο, γίνεται μετατόπιση στο χώρο (Αλλαγές στο χώρο).

Ο αντικειμενικός χρόνος είναι οι εποχές, οι οποίες αναπαριστώνται με αρχή στο φθινόπωρο, το οποίο παραπέμπει στην έναρξη του σχολικού ή του οικονομικού έτους με το καλοκαίρι να είναι σημαντικό στην αναπαράσταση αυτή. Οι εποχές ενώνονται, παρουσιάζονται ομοιόμορφα στην εμπειρία της ποιητικής φωνής. 

Η ποιητική συλλογή είναι μια καλή μαρτυρία για την ένδον αλλά και την κοινωνική ζωή της ποιήτριας. Ισχυρό σημείο η καλή γλώσσα που φαίνεται να είναι προσεγμένη, τα θέματα της που είναι αρκετά και σημαντικά. Θα έλεγα πως η Δρούγκα μπορεί και επεξεργάζεται το ποίημά της, θα της συνιστούσε να βγάλει περισσότερα «άχρηστα» στοιχεία. Τα άχρηστα στοιχεία μόνο ο καλός ποιητής τα βλέπει στο ποίημά του, αυτός που μπορεί να το επεξεργάζεται περεταίρω και να το παρουσιάζει με μια νέα υπόσταση μορφής και περιεχομένου που εναρμονίζεται με τον ψυχικό του κόσμο. Όταν αυτή η εναρμόνιση υπάρξει ο ποιητής έχει πετύχει.

Αρέσει το λεξιλόγιο, το οποίο αποτελείται από καθημερινές λέξεις αρκετά αναγκαίες, ίσως, όμως, αν έμπαιναν στο ποίημα κάποιες λαϊκές λέξεις το ίδιο σημαντικές θα έδιναν μεγαλύτερη αμεσότητα στην ανάγνωση. Ο σύγχρονος στίχος μπορεί να αναπτύσσεται διαρκώς και εδώ μπορούν να γίνουν σημαντικά βήματα.

Δύο στοιχεία που θα ήθελε αν σχολιάσω επίσης είναι η επιλογή του Γκωγκέν από τη ζωή στην Πολυνησία στο εξώφυλλο. Εχω δει πίνακες του Γκωγκέν και μπορώ να πω ότι κανένας άλλος ζωγράφος δεν σε μαγνητίζει τόσο όσο αυτός. Ίσως να έχει σχέση με τα χρώματα που χρησιμοποιεί. Το νόημα μιας τέτοια επιλογής μάλλον συνιστά μια επίκληση για κατανόηση με διαφορετικό τρόπο του χρόνου. Ίσως να υπονοείται πως πρέπει να ξεχάσουμε το πώς βιώνουμε τις κοινωνικές μας σχέσεις. Δεύτερη παρατήρηση είναι ένας εσωτερικός τίτλος της συλλογής «Φθινόπωρο Χειμώνας Άνοιξη Καλοκαίρι», αυτός εμένα που έφερε στο νου το ωραίο φιλμ του μακαρίτη πια Κιμ Κι Ντουκ για τις εποχές, όπου ο  Κορεάτης συγγραφέας ξεκινούσε από τη Άνοιξη και κατέληγε πάλι στην ίδια εποχή, για να καταδείξει την ανθρώπινη μοναξιά. Η σχέση με την Ασία αθέλητα επεισέρχεται πια στην πραγματικότητα.