Ο κάθε πόλεμος στηρίζεται σε ξεχωριστές ιδέες που κινητοποιούν το στρατό και το λαό. Οι Έλληνες στην επανάσταση πίστεψαν στην Ελευθερία και νίκησαν. Οι Οθωμανοί αγωνίστηκαν πάλλον για στενά οικονομικά συμφέροντα και οφέλη και έχασαν. Την ίδια εποχή και λίγο πιο πριν στους Ναπολεόντειους πολέμους οι Γάλλοι πίστεψαν στις αστικές ιδέες, «αδελφοσύνη - ελευθερία - ισότητα» και έκαναν πόλεμο να τους διαδώσουν στην Ευρώπη και τις διέδωσαν. Πάλεψαν γι' αυτό. Οι λαοί της Ευρώπης αντιστάθηκαν στον Ναπολέοντα και τον νίκησαν, αυτοί οι λαοί πάλεψαν για την πατρίδα τους και την αξιοπρέπειά του. Ο κάθε πόλεμος, τουλάχιστον όταν δεν είναι ξερά κατακτητικός, όπως των Ούννων ή των Τατάρων στηρίζεται σε κάποιες ιδέες. Ο πόλεμος στην Ουκρανία σε ποιες ιδέες στηρίζεται;
Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν στηρίζεται σε ιδέες και ιδεώδη πραγματικά και σημαντικά. Προβλήθηκε στην αρχή η αποναζιστοποίηση της χώρας, δηλαδή ο πόλεμος είχε σκοπό να πολεμήσει τους ναζί της χώρας. Όμως είναι δύσκολο να πείσεις το λαό σου που μιλάει στην ίδια γλώσσα με τους Ουκρανούς ότι εκεί κυβερνούν οι Ναζί. Ο Ρώσος στρατιώτης που πηγαίνει να πολεμήσει καταλαβαίνει πως στην Ουκρανία γίνονται εκλογές, μαθαίνει ότι στην Ουκρανία έχουν αλλάξει τρείς πρόεδρου τα τελευταία χρόνια, ενώ στη δική του χρόνια τίποτα δεν αλλάζει και το αποτέλεσμα των εκλογών είναι το ίδιο. Είδαν στη χώρα Ελευθερία, είδαν διαδηλώσεις κατά της κυβέρνησης της Ουκρανίας, ενώ στη Ρωσία δεν μπορούν να δουν αυτά τα πράγματα. Στις 23 Φεβρουαρίου μια μέρα πριν την εισβολή στο Κίεβο έγινε μεγάλη διαδήλωση κατά της εφαρμογής των ταμειακών μηχανών στα καταστήματα. Δεν είδαν αστυνομοκρατία, μπήκαν στα ουκρανικά σπίτια και είδαν να μοιάζουν με τα δικά του ή ίσως να είναι και πιο δυτικά.
Ο Ρώσος στρατιώτης που πάει εκεί τα σκέφτεται όλα αυτά. Να ακούει τον πρόεδρό του και τους πολιτικούς για πιο λόγο; Χωρίς υψηλό ηθικό δεν κατακτιούνται το οι μάχες. Ο Ρώσος στρατιώτης για ποιον λόγο να πολεμήσει; Το ηθικό του θα ανέβει κάνοντας την αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας ή παλεύοντας για την παντελώς άγνωστη σε εκείνον Μικρά Ρωσία (Μάλαγια Ρωσία); Ο Ουκρανός όμως παλεύει, έστω και με γυμνά χέρια για την πατρίδα του.
Η Ρωσία το τελευταίο διάστημα προβάλει το θέμα της Μάλαγιας Ρωσίας και με αυτό θέλει να εμψυχώσει τους στρατιώτες και τους φίλους της στον κόσμο. Μάλαγια Ρωσία (Μικρά Ρωσία) είναι η Νότια Ουκρανία η οποία δημιουργήθηκε επί Μεγάλης Αικατερίνης. Αυτή η περιοχή πλέον είναι Ουκρανία με τη σύμφωνη γνώμη όλων των Ρώσων πολιτικών του εικοστού αιώνα, από Λένιν μέχρι και Γέλτσιν. Η θεωρία αυτή είναι σκέτος εθνικισμός χωρίς τίποτα περισσότερο. Δεν μιλά στην καρδιά κανενός και σίγουρα δεν μιλά στην καρδιά των Ρώσων που πολεμούν.
Σήμερα το Κρεμλίνο επειδή δεν έχει ιδέες να εμψυχώσει στον πόλεμο που κάνει ανασύρει την ψεύτικη ιδεολογία της Νοβοροσίας. Δεν έχει όμως αποτέλεσμα. Αποτέλεσμα προς το παρόν έχουν τα κανόνια της Μόσχας, αφού αφήνει κληρονομιά στην Ουκρανία πόλεις καταστραμμένες. Πότε και ποιοι άνθρωποι θα ζήσουν εκεί; Θα ζήσουν ίσως άνθρωποι ύστερα από εποικισμό. Αλλά δεν είναι σίγουρο πως θα μπορέσουν να ζήσουν εκεί. Πώς θα είναι αύριο η Μαριούπολη δεν το γνωρίζουμε.
Μια άλλη πολιτική για τους ιδεολόγους της Μόσχας είναι να μιλούν για τους εχθρούς που πρόκειται να καταστρέψουν τη Ρωσία. Αυτούς αντιπαλεύει το καθεστώς. Αλλά αυτούς τους εχθρούς τους δημιουργεί το στρατηγείο του Κρεμλίνου και όχι η πραγματικότητα. Μπορούμε να φανταστούμε ανταγωνιστές του Κρεμλίνου, αλλά δεν είδαμε κανέναν να κάνει πόλεμο στη Ρωσία.
Όταν τελειώσει ο πόλεμος πόσους θα έχουν πείσει για τη σημασία των θέσεων τους και των ιδεών τους; Λίγους. Πολύ λίγους. Πουθενά στον κόσμο οι ελεύθεροι και ανεπηρέαστοι άνθρωποι δεν θα ακολουθήσουν τις απόψεις της. Στον πόλεμο αυτό η Ρωσία βαδίζει χωρίς εκείνες τις ιδέες που θα μπορούσαν να της δώσουν πλεονέκτημα.
Γι' αυτό και στον πόλεμο διακρίνονται όσοι είναι επαγγελματίες του πολέμου, όπως οι Τσετσένοι. Μπορούν όμως οι Τσετσένοι να φέρουν την Άνοιξή; Αμφιβάλλω, αν υποθέσω πως οι Ουκρανοί μπορέσουν να επιστρατέψουν όταν γίνει κατορθωτό πολύ στρατό που πολεμά για την πατρίδα του. Αν βρουν και τον κατάλληλο εξοπλισμό θα είναι διαφορετικά στο εγγύς μέλλον τα πράγματα.
Επιπλέον οι Ρώσοι με τους Ουκρανούς είναι συγγενικοί λαοί και σίγουρα μεταξύ τους κατά τη διάρκεια του πολέμου αναπτύσσονται και φιλικές σχέσεις. Εμείς δεν μαθαίνουμε για την όποια αλληλεγγύη υπάρχει των Ρώσων προς τους Ουκρανούς. Δεν μαθαίνουμε πως οι Ρώσοι πολλές φορές παρά και ενάντια στις διαταγές διασώζουν Ουκρανούς πολίτες. Το αίτημα της ηγεσίας δεν πείθει στο στρατό. Για το λόγο αυτό έχουν επιστρατευθεί οι Τσετσένοι ή και άλλες εθνότητες.
Σήμερα στον πόλεμο αυτό δεν μαθαίνουμε όλη την αλήθεια. Η Ρωσική πληροφόρηση ασχολείται, μάλλον ασχολιόταν ως πριν λίγο με το Τάγμα Αζόφ, δηλαδή με ένα θέμα το οποίο είναι ιδεολογικό και αποκρύβει την αλήθεια. Η δυτική πληροφόρηση από την άλλη πλευρά σκοπό έχει να δείξει τη διάρρηξη των σχέσεων των δύο λαών, γι' αυτό αναφέρεται σε αποτρόπαιες ενέργειες των Ρώσων κατά των Ουκρανών. Σκοπό η δύση έχει τη Ρωσοφοβία. Βέβαια πολλά από αυτά που αναφέρονται είναι αληθινά.
Πολλοί λένε, κάποιοι και σοβαρά πως η Ρωσία επιθυμεί να κατακτήσει τη Δύση με σκοπό να την αναμορφώσει. Και μάλιστα άλλοι διατείνονται πως αυτό η Ρωσία το επιθυμούσε κατά τα τελευταία τριακόσια χρόνια. Αυτό μου φαίνεται τουλάχιστον αυθαίρετο, όμως πόσο πιάνει, πόσο αγγίζει τις καρδιές και πολύ θα πουν πράγματι έτσι είναι. Σε αυτό φαίνεται πως τα άκρα οδηγούν στο ίδιο αποτέλεσμα, τα άκρα αλληλοβοηθιούνται έξω από τη λογική. Ένα άκρο ο Πούτιν και οι στρατηγοί που θέλουν κατακτήσεις στην Ουκρανία, στο άλλο άκρο οι αντιρωσικές δυνάμεις της Ευρώπης που υπερθεματίζουν για την επικείμενη επέμβαση του Πούτιν στην Ευρώπη. Στα ίδια άκρα και οι υποστηρικτές των δύο αυτών πολιτικών, οι τυφλοί θιασώτες του Πούτιν είναι έτοιμοι να αποδεχθούν την κάθε βλακεία, από την άλλη οι ρωσοφοβικές δυνάμεις δείχνουν τους βομβαρδισμούς και τις επιθέσεις της Μόσχας και υπερθεματίζουν, εκείνη δεν θα σταματήσει πουθενά.
Εγώ πιστεύω πως πρέπει να κρατήσουμε τη λογική μας και να είμαστε μετριοπαθείς στις απόψεις μας. Βέβαια ακόμα και ο Καζαντζάκης ζήτησε να επέμβουν οι κόκκινοι στρατιώτες στο Παρίσι και να ανανεώσουν την Ευρώπη, το 1926. Ακολουθούσε τη θεωρία του Σπένγκλερ, όμως οι Μπολσεβίκοι της εποχής γύρισαν τη πλάτη σε τέτοιες ιδέες.
Θα πρέπει να κάνουμε τη διάκριση, άλλο πράγμα γράφω κατά της Δύσης και άλλο κάνω πόλεμο εναντίον της Δύσης. Η Ρωσία ποτέ δεν έκανε κατά το παρελθόν πόλεμο εναντίον της Δύσης! Πάντα ήταν σύμμαχος των Άγγλων ή των Γάλλων! Εξαίρεση το αποκρουστικό Σύμφωνο Μολότοφ Ρίμπεντροπ. Η Ρωσία συμμετείχε στον αγώνα κατά του Ναπολέοντα, ανήκε στην Ιερά Συμμαχία. Κατά τον εικοστό αιώνα και στους δύο μεγάλους πολέμους ήταν με τις δυτικές δημοκρατίες. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου η Ρωσία κρατούσε μια στάση συνεργασίας και ποτέ δεν επιτέθηκε στη Δύση.
Επομένως όχι μόνον ποτέ δεν ξεκίνησε πόλεμο εναντίον της Δύσης αλλά απεναντίας όταν είχε περιφερειακές διενέξεις με τη Τουρκία ή την Πολωνία το δέκατο ένατο αιώνα ένιωθε τις επεμβάσεις της Δύσης στο πετσί της. Αυτό έγινε στον Ρωσοπολωνικό πόλεμο του 1830. Αυτό έγινε στον Κριμαϊκό πόλεμο του 1854-56.
Σήμερα όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο πόλεμος κατά της Ουκρανίας είναι πόλεμος κατά ενός σλαβικού λαού, ο οποίος όμως αναγκαστικά απομακρύνεται από εκείνη. Η Ουκρανία σιγά σιγά πλησιάζει προς τη Δυτική Ευρώπη.
Πολλοί Ρώσοι έχουν γράψει κείμενα με κάποιο αντιδυτικό πνεύμα. Όπως και μεγάλοι Έλληνες εξάλλου. Μεγάλοι ποιητές όπως ο Πούσκιν, ο Μαντελστάμ, ο Μπρόντσκι, επίσης ο Αντρέι Ζαχάροφ, αλλά και άλλοι όπως ο Ντοστογιέφσκι έχουν γράψει κάτι που μπορεί να χαρακτηριστεί ως αντιδυτικό όμως κανείς ή κανένας δεν κήρυξε τον πόλεμο στη Δύση. Θα γίνει άραγε τώρα κήρυξη πολέμου;
Προσωπικά δεν το πιστεύω, αν και βλέπουμε πολλά. Δεν υπάρχουν αντιδυτικές ιδέες στη Ρωσία ή αντίστοιχα ιδεώδη. Ούτε γνωρίζουμε σήμερα κάποιον να συγκινεί το λαό. Ο λαός για ποιο λόγο να πολεμήσει; Για ποιες ιδέες; Η Ρωσία έχει γίνει ένα αυταρχικό καθεστώς, μήπως αυτό θα μπορούσε να εμπνεύσει έναν πόλεμο εναντίον της Δύσης; Εδώ αναφέρονται στον Ντουγκίν, που επηρεάζουν το 0,1 % του ρωσικού πληθυσμού. Ο μακαρίτης Έντουαρτ Λιμόνοφ ήταν σίγουρα πολύ πιο δημοφιλής, ιδιαίτερα μεταξύ των γυναικών. Ήταν λογοτέχνης, ο Ντουγκιν είναι θεωρητικός και οι Ρώσοι τους θεωρητικούς τους καταλαβαίνουν σας αγύρτες, που δεν συγκινούν τις ψυχές.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι πόλεμος που εκφράζει το μετασοβιετικό ή σοβιετικό τραύμα. Είναι πόλεμος επεκτατικός ο οποίος στηρίζεται στην ανάμνηση της μεγάλης Σοβιετικής Ένωσης. Οι ηγέτες της σημερινής Ρωσίας μεγάλωσαν μέσα σε αυτό το ιδεώδες, σήμερα δεν μπορούν να αποδεχθούν πως η ζωή έχει προχωρήσει και η Σοβιετική Ένωση μετατράπηκε στις χώρες από τις οποίες προήλθε. Όμως μαζί με αυτό εκφράζεται πάλι η ιμπεριαλιστική Ρωσία, η δύναμη που από φτωχή το 1990 έγινε πραγματικά μεγάλη δύναμη είκοσι χρόνια μετά και πολύ πλούσια.
Σήμερα όλοι από το πολιτικό προσωπικό στη Ρωσία νοσταλγούν την ΕΣΣΔ και ο κομμουνιστής Ζιουγκανοφ και ο υπερεθνικιστής Ζιρινοφσκι που πέθανε και ο Πούτιν.
Ο Ζιρινοφσκι είχε διατυπώσει με τον πιο εύγλωττο τρόπο αυτό το τραύμα: Να δοθεί όλη η ΕΣΣΔ στη Ρωσία. Αυτό όμως το θέλει και ο Ζιουγκάνοφ και ο Πούτιν.
Το τραύμα πολύ συχνά στηρίζεται στην αυθαίρετη αποδοχή της μνήμης. Ο Πούτιν δεν αποδέχεται την Ουκρανία, δεν τη θεωρεί ανεξάρτητο κράτος και ξεχωριστό λαό, γιατί την θεωρούσε μέρος εκείνης της ΕΣΣΔ. Δεν αποδέχεται πως η ζωή προσχώρησε, γιατί αυτός βρίσκεται σε κατάσταση θυμού και τραύματος και σε αυτή τη θέση, φέρνει το παρελθόν στο παρόν. Σκέφτεται λες και είναι στο παρελθόν. Αλλά αυτό μέχρι πότε θα συνεχιστεί;
Οι άνθρωποι που υπόκειται στο τραύμα δεν έχουν καλή κατανόηση της πραγματικότητας. Βλέπουμε σήμερα οι ηγέτες της Ρωσίας να απειλούν, αλλά δεν είναι σίγουρο πως θα υλοποιήσουν τις απειλές τους. Όταν απειλούν σκέφτονται το μεγάλο παρελθόν, αλλά δεν νιώθουν πως ζουν στη σημερνή εποχή, όπου η χώρα τους δεν είναι η παλιά υπερδύναμη,
Ο πόλεμος αυτός είναι ένας τραυματικός πόλεμος, ακόμα και για πολλούς κομμουνιστές ανά τον κόσμο. Αυτοί νομίζουν πως η σημερινή Ρωσία είναι η παλιά ΕΣΣΔ και γι' αυτό υποστηρίζουν τη χώρα με ένταση. Όμως σήμερα δεν υπάρχει πιο απτή απόδειξη από την εξέλιξη αυτή, όταν και σε Ρωσόφωνες περιοχές της Ουκρανίας πολεμούν κατά της Ρωσίας.
Ο πόλεμος δεν συγκινεί, εκφράζει το τραύμα της ηγεσίας για την απώλεια της ΕΣΣΔ, αλλά και στην σκληρότητα μιας αυταρχικής εξουσίας, για το λόγο αυτό δεν βασίζεται σε πραγματικές ιδέες, δεν μπορεί να καθοδηγήσει τους πολεμιστές. Είναι μοιραίο η έκβασή του να μην είναι καλή και για τη Ρωσία. Μπορεί να κάνει τον πόλεμο με σύγχρονη τεχνολογία η οποία εκφράζει τη μεγαλύτερη σκληρότητα της ανθρώπινης ψυχής, αλλά ποιος θα τον υποστηρίξει στη γη ανάμεσα στους ανθρώπους;
Η επιστήμη υποστηρίζει πως το τραύμα ακολουθείται από τη συγχώρεση. Εγώ πιστεύω πως για να φτάσουμε εκεί θα πρέπει να υπάρξει η συγγνώμη και νομίζω πως θα έρθει η στιγμή που η Ρωσία θα ζητήσει συγγνώμη από την Ουκρανία για τα διαδραματιζόμενα. Το θέμα είναι πότε θα υπάρξει αυτή η συγγνώμη. Εύχομαι σύντομα.
Όμως αναρωτιέμαι μόνο οι ιδέες δημιουργούν τις συνθήκες για νίκη στον πόλεμο;
Το άρθρο αρχικά έφερε τίτλο " Γιατί η Ρωσία δεν θα νικήσει στον πόλεμο;"