Ιανουαρίου 19, 2022

ΝΕΑ ΙΩΝΙΑ - ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΠΟΛΗ : ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ ΤΟΠΟΣ


 Παρουσιάζω εδώ την αίτηση που έχω κάνει στο Υπουργείο Πολιτισμού από 3. 9.2021, να ανακηρυχθεί  η Ελευθερούπολη της Νέας Ιωνίας «Ιστορικός Τόπος». Η θετική απόφαση του υπουργείου νομίζω πως θα συμβάλει στην αναβάθμιση της περιοχής αλλά και στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης. Η απόφαση εκκρεμεί. 


Ηράκλειο Αττικής 3.09.2021

Αίτηση


του Πάτση Μιχαήλ, Δρ. Φιλολογίας, εκπαιδευτικού,

(ΑΚΟΛΟΥΘΕΊ Η ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ)

ΑΡ. ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ: 420018/6.9.2011

Προς


ΥΠΟΥΡΓΕΊΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΎ

Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών

Έργων Αττικής Ανατολικής Στερεάς

Ελλάδας και Κυκλάδων


Υπόψη Προϊσταμένου κ. Τσάβαλου, Σταύρου,


Θέμα

Αίτημα για χαρακτηρισμό σε ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΠΟ

της περιοχής που περικλείεται από τις κάτωθι οδούς στη

συνοικία Ελευθερούπολη της Νέας Ιωνίας Αττικής


Η περιοχή που περικλείεται από τις οδούς : Διονυσίου Σολωμού, Φιλικής Εταιρείας, Κυδωνιών, Αγίου Γεωργίου, (να περιλαμβάνει και το Ναό του Αγίου Γεωργίου) ως την Διονυσίου Σολωμού.


Το γενικό ιστορικό και πολιτιστικό πλαίσιο της αίτησης

Υπάρχουν λίγες περιοχές και γειτονιές της Αθήνας, όσο η Νέα Ιωνία, στις οποίες ακόμα και σήμερα, το 2021, είναι ιδιαίτερα εμφανής και διατηρημένη η ιστορική μνήμη και η ιστορική πορεία του τόπου στα σπίτια και στις γειτονιές, στη ρυμοτομία και στο σχέδιο της πόλης, ακόμα και στην εμφάνιση του ήλιου και της σελήνης στους διάφορους συνοικισμούς της πόλης! Ξεχωριστά η παράδοση είναι  χαραγμένη στα σπίτια, στα μικρά σπιτάκια της πόλης και στους δρόμους. Το ίδιο μπορούμε να εντοπίσουμε και στα παλιά βιομηχανικά κτίρια τα οποία διατηρούν και σήμερα την φυσιογνωμία τους, αν και πολύ συχνά αλλάζουν χρήση.

Η ύπαρξη τόσων κτιρίων του νεότερου ελληνικού πολιτισμού, λαϊκού και λόγιου, καθώς και η σημασία της προσφυγικής πόλης της Νέας Ιωνίας που εκφράζει τον μικρασιατικό πολιτισμό μάς οδηγούν να ζητήσουμε από την υπηρεσία σας να μετατραπεί ένα μέρος της συνοικίας τής Ελευθερούπολης που ανήκει στον παραπάνω δήμο, και που καθορίζεται με τις συγκεκριμένες οδούς σε Ιστορικό Τόπο, αφού όπως θα αποδείξουμε σε αυτή την περιοχή βρίσκει εφαρμογή ο νόμος 3028, ΦΕΚ 153, 28 Ιουνίου 2002, άρθρο 2, δ:


«Ως ιστορικοί τόποι νοούνται είτε εκτάσεις στην ξηρά ή στη θάλασσα ή στις λίμνες ή στους ποταμούς που αποτέλεσαν ή που υπάρχουν ενδείξεις ότι αποτέλεσαν το χώρο εξαίρετων ιστορικών ή μυθικών γεγονότων, ή εκτάσεις που περιέχουν ή στις οποίες υπάρχουν ενδείξεις ότι περιέχονται μνημεία μεταγενέστερα του 1830, είτε σύνθετα έργα του ανθρώπου και της φύσης μεταγενέστερα του 1830, τα οποία συνιστούν χαρακτηριστικούς και ομοιογενείς χώρους, που είναι δυνατόν να οριοθετηθούν τοπογραφικά, και των οποίων επιβάλλεται η προστασία λόγω της λαογραφικής, εθνολογικής, κοινωνικής, τεχνικής, αρχιτεκτονικής, βιομηχανικής ή εν γένει ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής σημασίας τους. »


Αυτή η περιοχή στην οποία διακρίνεται και σήμερα δια γυμνού οφθαλμού ευδιάκριτα η ιστορική εποχή της μετακίνησης και της πρώτης εγκατάστασης, τα έτη 1923 – 30, του ελληνικού πληθυσμού από τη Μικρά Ασία στην Ελλάδα αλλά και ταυτόχρονα συγκρατεί στα οικοδομήματά της τις μνήμες  της Ελλάδας του εικοστού αιώνα  είναι η Νέα Ιωνία. Πουθενά αλλού σήμερα στην Αθήνα, ίσως, δεν φαίνεται αυτή τη ιστορική εποχή της Ελλάδας τόσο ευδιάκριτα. Πουθενά δεν έχει διατηρηθεί στην πρώτευσα της Ελλάδα, το πνεύμα της εποχής όσο στα προσφυγικά σπίτια και τα στενά της Νέας Ιωνίας σε πολλές γειτονιές της αλλά ιδιαίτερα στη συνοικία Ελευθερούπολη που κατά τη άγνωμη μας φαίνεται ευδιάκριτα η ενότητα της πολιτιστικής και της κοινωνικής μνήμης της ιστορίας των προσφύγων, και ιδιαίτερα αυτό το μέρος της περιοχής που περικλείεται από τις παρακάτω οδούς: Διονυσίου Σολωμού, Φιλικής Εταιρείας, Κυδωνιών, Αγίου Γεωργίου, (να περιλαμβάνει και το Ναό του Αγίου Γεωργίου) ως την Διονυσίου Σολωμού.

Στη συγκεκριμένη περιοχή τα οικόπεδα είναι πολύ μικρά και η αντιπαροχή δεν έχει διάδοση, σε πολλές συζητήσεις που έκανα με τους κατοίκους τον χαρακτηρισμό της περιοχής αυτής σε ιστορικό τόπο τον επικροτούν, με την προϋπόθεση να μην αλλάξει η επαγγελματική τους ζωή άρδην.


Ελευθερούπολη -

Η βιομηχανική συνοικία


Η Ελευθερούπολη είναι μία από τις γειτονιές της Νέας Ιωνίας, οι άλλες είναι η Σαφράμπολη, η Ινέπολη, τα Πευκάκια, ο Περισσός, η Καλογρέζα και μεταγενέστερα η Αλσούπολη. Η Ελευθερούπολη είναι από τις πρώτες γειτονιές που δημιουργούνται με χαρακτήρα βιομηχανικό. Είναι ιστορική περιοχή από τις πρώτες που δημιουργείται στη Νέα Ιωνία με σπουδαία σημασία στην οικονομία και στον πολιτισμό της Νέας Ιωνίας.


«Και ενώ πολιτικές εξελίξεις στη κεντρική πολιτική σκηνή εναλλάσσονται με ταχύτητα , στις αρχές τυ 1923, αρχίζουν να φτάνουν κατά ομάδες και οι πρώτοι ξεριζωμένοι πρόσφυγες στους Ποδαράδες, το λεγόμενο σήμερα Ιστορικό κέντρο της Νέας Ιωνίας όπου εγκαθίστανται και αρχίζουν να φτιάχνουν το δικό τους συνοικισμό...Το Ιστορικό Κέντρο και οι προσφυγικές συνικίες (Ελευθερούπολη Σαφράμπολη, Ινέπολη) δέχτηκαν τις πρώτες οικογένειες...(εννοείται το 1923, Μ.Π.) »1.


Σε άλλες νεότερες πηγές βρίσκουμε παρεμφερείς διατυπώσεις:

«Ο οικισμός (της Νέας Ιωνίας, Μ.Π.) οριοθετήθηκε αρχικά από τα συνεργεία της Επιτροπής Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ) και διαιρέθηκε σε δύο ζώνες, στον οικιστικό χώρο και στον χώρο των «εργοστασίων και λατομείων» στην περιοχή της Ελευθερούπολης, μια πολεοδομική διαίρεση που παραμένει εμφανής ακόμα και σήμερα. Στα στρέμματα του κτήματος, στον αρχικό πυρήνα της περιοχής, χτίστηκαν σε ελάχιστο χρονικό διάστημα εκατοντάδες «προσφυγικά»»2.


Η περιοχή της Ελευθερούπολης υπήρξε μία βιομηχανική περιοχή, η οποία μπόρεσε στη διάρκεια του εικοστού αιώνα να προσαρμοστεί στις νέες καταστάσεις. Άντεξε ως τη δεκαετία του 1980 οπότε και επήλθε η αποβιομηχάνιση και έτσι η περιοχή άρχισε να παρακμάζει οικονομικά.

Για το λόγο αυτό στην περιοχή βρίσκουμε εργατικές προσφυγικές κατοικίες και εργοστάσια, αλλά και άλλα ιδρύματα, την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, αλλά και το παιδαγωγικό ίδρυμα Πηνελόπειο, το οποίο σκιαγραφεί έναν διαφορετικό τρόπο παιδαγωγικής σκέψης. Το σχολείο αυτό είναι στην αρχή σχολείο για νεαρές κοπέλες που έπρεπε να αποφύγουν τον εγκλεισμό στις φυλακές3. Λειτούργησε με αυτή τη μορφή ως το 1975 προσφέροντας μόρφωση και αρωγή, σήμερα είναι βρεφονηπιακός σταθμός.

Υλικός πολιτισμός

Τα μνημεία που καλούμε από την πολιτεία να προστατεύσει υπάγονται στο νόμο 3028, Αρ. ΦΕΚ 153, 28 Ιουνίου 2021, άρθρο 6, παράγραφος 1γ:


«τα νεότερα πολιτιστικά αγαθά που ανάγονται στην περίοδο των εκάστοτε τελευταίων εκατό ετών και χαρακτηρίζονται μνημεία λόγω της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, πολεοδομικής, κοινωνικής, εθνολογικής, λαογραφικής, τεχνικής, βιομηχανικής ή εν γένει ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής σημασίας τους».

Σήμερα κατά τη γνώμη μας τα μνημεία αυτά είναι πολλά και σε αυτά είτε μένουν κάτοικοι, Έλληνες ή Μετανάστες, είτε στο ειδικά κτίρια διενεργείται οικονομική δραστηριότητα, είναι αποθήκες, εργαστήρια ή εργοστάσια. Σε κάποιο υπάρχει εκπαιδευτική δραστηριότητα (Βρεφονηπιακός Σταθμός).

Σήμερα καλούμαστε να λύσουμε ένα δύσκολο πρόβλημα. Πώς θα προστατέψουμε τα κτίρια, από τη μια να αναδειχθούν αυτά σε μνημεία και να αποτραπεί η καταστροφή τους, αλλά από την άλλη να συνεχιστεί η όποια δραστηριότητα γίνεται σε αυτά, (Άρθρο 14, παρ. 2, 5).


Α. Κατοικίες

Στην Ελευθερούπολη υπάρχουν πολλά προσφυγικά σπίτια κυρίως εργατικές κατοικίες, ιδιαίτερα στους δρόμους (Βρυούλων, Βλαχάβα, Έλλης) που περικλείονται από τος οδούς Σολωμού, Πόρου, Πάτμου, Νισύρου, Αγίου Γεωργίου

τα οποία διατηρούν την αρχιτεκτονική αντίληψη της εποχής. Επίσης σε δρόμους όπως Κυδωνιών, Φιλελλήνων, Μακρής, Μυστρά, Ρόδου, Εργασίας, Οινόης, Φιλελλήνων, Νυμφαίου, Σινιόσογλου. Πολλά είναι ανέπαφα από τον χρόνο. Κατασκευάστηκαν τη δεκαετία του 1920-30. Επισκευάστηκαν προϊόντος του χρόνου, κάποια λιγότερο, κάποια περισσότερο.

Τα προσφυγικά σπίτια της Ελευθερούπολης έχουν τα εξής χαρακτηριστικά: « Το παραδοσιακό προσφυγικό σπίτι ήταν ένα μονώροφο οίκημα, κτισμένο από ωμές πλίνθους και στέγη από πισσόχαρτο –και αργότερα κεραμίδια– και προοριζόταν για τη στέγαση δύο οικογενειών. Διέθετε για κάθε οικογένεια ένα δωμάτιο 13,5 τ.μ. που χρησίμευε ως σαλόνι-υπνοδωμάτιο, ένα κουζινάκι-πλυσταριό και μια αποθήκη-ντουλάπα.Ένας δεύτερος τύπος του οικήματος προέκυπτε από την προσθήκη ενός πανομοιότυπου ορόφου, ώστε να μπορούν να στεγαστούν συνολικά τέσσερις οικογένειες. »4.


Σήμερα πολλά σπίτια διατηρούν τη φυσιογνωμία τους και εκτός των παραπάνω περιοχών. Όμως θα μπορούσαμε να πούμε πως υπάρχει μια μεγάλη ομάδα προσφυγικών που είναι εγκαταλειμμένα και κάποια άλλα που ανακαινίζονται με σύγχρονο τρόπο. Θα πρέπει να προβλεφθεί έτσι ώστε να σπίτια αυτά να μην χάσουν την ιδιοπροσωπία τους και οι ανακαινίσεις να διατηρούν την ιστορική φυσιογνωμία τους. Σε πολλές περιπτώσεις πια γκρεμίζονται και χτίζονται νέα οικήματα.

Σε κάποιες οδούς όμως έχουν υπάρχουν νεόδμητα χτίρια που απεικονίζουν την εποχή. Κάποια από αυτά συνεχίζουν την αρχιτερκτινική των προσφυγικών, άλλα είναι μοντέρνα. Πολυκατοικίες τελευταίων δεκαετιών μετά το 1970 βρίσκονται στην οδό Νυμφαίου, Πάτμου, Κυδωνιών, Αγίου Γεωργίου, Διον. Σολωμού.

Η συνύπαρξη του παλαιού με το νέο είναι νόμος ζωής και δεν μπορεί να παραγραφεί από την αρχιτεκτονικής και την οικοδόμησης των πόλεων.



2. Αυλές κατοικιών και περάσματα μεταξύ αυτών. Οι αυλές των σπιτιών είναι αναπόσπαστο μέρος των σπιτιών και ήταν μέρος στο οποίο οι οικογένειες ξεκουράζονταν. Σήμερα ίσως είναι λίγες, αλλά υπάρχουν, συνδέονται κάποιες φορές με το σοκάκι ή το πεζοδρόμιο.


Β. Λειτουργικά Κτίρια


α. ΣΧΟΛΕΙΑ Πηνελόπειος Σχολή, στην οδό Φιλελλήνων 5, κτίσμα της δεκαετίας του 1950.


β. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ. Παλιά εργοστάσια που είτε μένουν χωρίς λειτουργία, είτε μερικώς έχει αλλάξει η λειτουργία τους, κάποια έχουν ανακαινιστεί πλήρως.


1. ΙΩΝΙΚΗ Α.Ε., Βιομηχανικό κτίριο που διατηρεί την παλαιά δομή του. Παλιά ήταν Κλωστήριο. Καλύπτει ολόκληρο το τετράγωνο των οδών, Σινιόσογλου, Φιλελλήνων, Μυστρά, Φιλικής Εταιρείας.

2. Παλαιό κτίσμα που καταλαμβάνει ολόκληρο τετράγωνο στο οποίο παλιά εργάζονταν διάφορα εργαστήρια, υπήρχε φασόν κλωστήριο, συνεργεία αυτοκινήτων. Σήμερα διατηρεί την παλαιά δομή αλλά διαθέτει εργαστήρια. Οδοί Φιλελλήνων, Μυστρά, Πάτμου, Σινιόσογλου.

3. Παλαιό κτίσμα που καταλαμβάνει ολόκληρο τετράγωνο με πολλές χρήσεις, επί των οδών, Φιλελλήνων, Σινιόσογλου, Πάτμου, Εργασίας. Ίσως καλτσοβιομηχανία Εργάνης με έτος ίδρυσης της εταιρείας 8.6.1933

4. Παλαιά κτίσματα που καταλαμβάνουν ολόκληρο τετράγωνο με πολλές χρήσεις, επί των οδών, Φιλελλήνων, Σινιόσογλου, Εργασίας, Φιλικής Εταιρείας. Ίσως Ταπητουργείο Τοζάκογλου, 19395

5. Παλαιά κτίσματα που καταλαμβάνουν ολόκληρο τετράγωνο με πολλές χρήσεις, επί των οδών, Φιλελλήνων, Εργασίας, Φιλικής Εταιρείας, Διονυσίου Σολωμού. Ίσως κτίσμα υφαντρουργίας «Υφαντουργεία Στυλόγλου – Χαραλαμπίδη και Σία», με ημερομηνία ίδρυσης της εταιρείας 20.6.19276


6. Μαζί με τα παραπάνω υπάρχουν και παλαιά κτίρια τα οποία έχουν ανακαινιστεί, όπως το κτίριο της εταιρείας ΑΘΗΝΑ Α.Ε. και ΣΑΚΑΛΙΔΗ Α.Ε., στο οικοδομικό τετράγωνο, Φιλικής Εταιρείας, Κυδωνιών, Φιλελλήνων, Μυστρά. (Κτιριο Υφαντουργίας Σινάνογλου, με ημερομηνία ίδρυσης της εταιρείας την 22.12.1928, σήμερα το κτίσμα είναι ανακαινισμένο)7

Θα ήταν σωστό για την περιοχή της Ελευθερούπολης να υπήρχε η πρόνοια πως οι επαγγελματίες θα μπορούσαν να κρατήσουν τους επαγγελματικούς τους χώρους και τις εργασίες τους. Πώς θα γίνει αυτό, χρειάζεται να ρυθμιστεί με τρόπο ύστερα από συζήτηση και στα πλαίσια της ισχύουσας νομοθεσίας.

3. Πλατείες. Πάτμου – Νυμφαίου. Αυτό ονομάζεται σήμερα παρκάκι και όχι πλατεία. Η μικρή πλατεία, στην ουσία Πλατεία Εργατών θα μπορούσε να ονομαστεί είναι ένας τριγωνικός χώρος στις οδούς Πάτμου – Νυμφαίου – Σινιόσογλου, ο οποίος δεν προσφέρεται για ξεκούραση πολλής ώρας. Είναι ένα γρήγορο πέρασμα, ένας χώρος που οι εργάτες παλιά έκαναν σύντομες συναντήσεις.


4. Δρόμοι – πεζοδρόμια. Οι δρόμοι είναι παλιοί. Θα πρέπει να διατηρηθούν στην μορφή που είναι και να αποκτήσουν μια πιο παλιά όψη.


5. Σοκάκια. Είναι ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της δομής των δρόμων για την επικοινωνία των προσφύγων. Από μόνο του αποτελεί ένα αξιόλογο αρχιτεκτονικό στοιχείο με ξεχωριστό λειτουργικό ρόλο. Όλοι οι δρόμοι στην περιοχή επικοινωνούν μεταξύ τους με σοκάκια. Και υπάρχουν σοκάκια που είναι παράλληλα το δρόμων, όπως το σοκάκι της Πόρου που σημαίνεται ως οδός σήμερα. Το σοκάκι στην οδό Πόρου είναι αρκετά μεγάλο σε μάκρος και παραπέμπει σε έναν παλιότεροπολιτισμό. Τα σοκάκια αυτά είναι πολύ πλούσια σε προσφυγικά κτίσματα, πολλές φορές εντός αυτών υπάρχουν άλλα σπίτια τα οποία δεν έχουν πρόσοψη στο δρόμο. Σοκάκια υπάρχουν, τρία τον αριθμό, στους δρόμους μεταξύ Βρυούλων και Νισύρου, Νισύρου και Νυμφαίου και σε άλλα σημεία.

Σοκάκι













Άυλος Πολιτισμός

Νέα Ιωνία - πόλη πολιτισμού και προσφυγικής μνήμης

Εδώ υπάρχουν αρκετά σπίτια και πολλές γειτονιές ακόμα που διατηρούν παλαιό χρώμα. Ακόμα υπάρχει ένας ξεχωριστός τρόπος σκέψης ο οποίος περικλείει αναμνήσεις, σχέδια, σκέψεις της παλιότερης εποχής.  Πολλοί πολιτισμοί στην εποχή μας καταβάλουν μεγάλη προσπάθεια να διατηρήσουν τόσο την άυλη κληρονομιά, όσο και την υλική, την ξεχωριστή κληρονομιά. 


Πολλά κράτη και πολλές πόλεις στην Ευρώπη και σε άλλα μέρη που έχουν την οικονομική δυνατότητα διατηρούν και συντηρούν τα παραδοσιακά κτίσματα, τις παλιές κατοικίες, τον παλιό σχεδιασμό της πόλης τους. Σήμερα αυτή η πολιτική έχει αναδειχθεί σε όλη την Ευρώπη σαν η πιο υγιής στάση στο θέμα του πολιτισμού της πόλης. Με αυτή τη στάση τους οι λαοί διατηρούν και συντηρούν τον   ιδιαίτερο  πολιτισμό και την αγάπη για την πόλη τους και την ιστορία της. 

Το ερώτημα που τίθεται όμως είναι: αξίζει σήμερα, σε μια εποχή που υπάρχει και οικονομική κρίση να διατηρηθεί η παλαιά ιστορία της Νέας Ιωνίας με την ανάδειξη των παλιών κατοικιών και περιοχών της πόλης με σκοπό την αναβάθμιση του επιπέδου ζωής της περιοχής; Αν και το πρώτο ερώτημα θα  πρέπει να είναι, αξίζει κάποιος αν ενδιαφερθεί ιδιαίτερα για τη πόλη του; 

Αυτά τα μικρά, ερειπιώδη, αλλά ζωντανά σπίτια της Νέας Ιωνίας, τα οποία είναι χτισμένα από και για τους φτωχούς πρόσφυγες και τα οποία δεν έχουν άλλα όμοιά τους στην Αθήνα πρέπει να αναδειχθούν και να αποτελέσουν τη βάση για την πολιτισμική ταυτότητα του Δήμου ή όχι;

Σε πόλεις που υποχώρησε η βιομηχανική ανάπτυξη αυτές ακολούθησαν είτε την οδό της τουριστικής ανάπτυξης, είτε την οδό του εμπορίου. Σήμερα η Νέα Ιωνία η οποία αναπτύσσει μια νέα ιστορία απόμακρη από την παλιά βιομηχανική περιοχή, αν και είναι στενά δεμένη με το εμπόριο. Πιστεύω ακράδαντα πως η ανάδειξη του ιστορικού παρελθόντος θα ελκύσει περισσότερους επισκέπτες στην πόλη, όχι μόνο από την Ελλάδα κάτι που θα συμβάλει στην ανάπτυξη της περιοχής.

Προσφυγικό σπίτι 

Αν, δηλαδή, η Νέα Ιωνία μετατραπεί σε ορισμένες περιοχές της, όπου είναι ορατή η προσφυγική ταυτότητα των κτισμάτων, όπως στην Ελευθερούπολη, σε μια πολιτισμική και πνευματική γειτονιά, με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική ταυτότητα και ανάδειξη των κτισμάτων και της ιστορίας τους νομίζω πως θα αποτελέσει ένα ξεχωριστό παράδειγμα πόλης στην Αθήνα το οποίο μπορεί να γίνει αντικείμενο αξιοποίησης και οικονομικής μεταξύ των άλλων και ανάδειξης με ξεχωριστό τρόπο.

Αυτή η ανάδειξη της πόλης είναι απαραίτητη για την ιστορία της Ελλάδας και του τόπου μας ιδιαίτερα. Χρειάζεται να διατηρήσουμε την ανάδειξη της προσφυγικής μνήμης, αλλά και της παλιότερης βιομηχανικής εποχής σήμερα. Είναι απαραίτητη για την καλύτερη κατανόηση και της δικής μας ταυτότητας αφού η Ελλάδα είναι διαφορετική μετά την έλευση των προσφύγων το 1923. Επίσης είναι πολύ σημαντική αφού θα απασχολήσει και θα αναδείξει πολλές δημιουργικές δυνάμεις της περιοχής.


Μερικά πλαίσια διατήρησης της προσφυγικής μνήμης


Τα σπιτάκια αυτά ήταν οι πρώτες κατοικίες για πρόσφυγες από την Σπάρτη της Μικράς Ασίας, τη Σμύρνη, την Καππαδοκία, τον Πόντο και άλλες περιοχές της Ιωνίας. Συνεπώς, έχουν μεγάλη ιστορική σημασία, καθώς αποτελούν ζωντανό κομμάτι της σύγχρονης Ελληνικής ιστορίας. Η αναπαλαίωση και η συντήρηση του οικισμού της Ελευθερούπολης αποτελεί ένδειξη σεβασμού προς τη μεγάλη προσφορά των προσφύγων στις τέχνες, τα γράμματα, αλλά και την οικονομία της χώρας και συλλήβδην στη διαμόρφωση της Ελληνικής ταυτότητας.


Υπάρχουν πολλοί και ποικίλοι τρόποι για να αξιοποιηθούν. Αρχικά, θα μπορούσαν να μετατραπούν σε μουσεία λαϊκής τέχνης. Είναι γνωστό ότι η ρεμπέτικη μουσική ήρθε στην Ελλάδα από τους πρόσφυγες που μετέφεραν στη νέα τους πατρίδα την πολιτιστική τους παράδοση. Ακόμη, θα μπορούσε να μετατραπούν σε χώρους όπου θα εκτίθενται δημιουργίες και αντικείμενα προσφύγων που έκαναν αισθητή την παρουσία τους στον πνευματικό χώρο, όπως οι λογοτέχνες Σεφέρης, Βενέζης, Θεοτοκάς, ο ζωγράφος Φώτης Κόντογλου και πολλοί άλλοι.


Εναλλακτικά, θα μπορούσαν να εκτίθενται φωτογραφικό υλικό, βίντεο, που θα αφορά την καταστροφή της Μικράς Ασίας και που θα μπορούν να τον επισκέπτονται, όχι μόνο οι κάτοικοι της Νέας Ιωνίας, αλλά όλοι οι Έλληνες μικροί και μεγάλοι.


Ακόμη, δεδομένου ότι οι οικισμοί αυτοί φιλοξένησαν πρόσφυγες θα μπορούσαν και σήμερα να μετατραπούν σε ξενώνες φιλοξενίας προσφύγων.


Επιπλέον, ο συνοικισμός της Ελευθερούπολης διαθέτει μια απαράμιλλη ομορφιά, καθώς και ένα είδος ξεχωριστής αρχιτεκτονικής, με όμορφα στενά που το καθένα σε οδηγεί μέσα στις μικρές γειτονιές. Ένας αέρας αρχοντιάς και ένας ανάλαφρος τόνος ευγένειας διαγράφεται στις γωνιές αυτού του συνοικισμού. Δυσάρεστο θα αποτελεί το γεγονός της καταστροφής αυτής της περιοχής, διότι διαθέτει τεράστια συναισθηματική αξία για τον τόπο μας.


Ο Αιτών



Μιχάλης Πάτσης


1Χάρης Σαπουντζακης – Λουκάς Χριστοδούλου Η Νέα Ιωνία στο Μεσοπόλεμο 1922-1941, Ένωση Σπάρτης Μ. Ασίας, 2013

2Δημήτρη Κυραζή, Αυτή είναι η ιστορία της Νέας Ιωνίας, 24.2.2016, διαδικτυακό περιοδικό Lifo, https://www.lifo.gr/now/athens/ayti-einai-i-istoria-tis-neas-ionias, Επίσκεψη 28.8.2021, ώρα 9.50

3 «που κινδύνευαν να εγκλειστούν μαζί με βαρυποινίτισσες, λόγω κάποιων ελαφρών παραστρατημάτων τους». Από την

Ιστοσελίδα του Πηνελοπούλειου Ιδρύματος https://penelopeio.gr/

4Δημήτρη Κυραζή, Αυτή είναι η ιστορία της Νέας Ιωνίας, 24.2.2016, διαδικτυακό περιοδικό Lifo, https://www.lifo.gr/now/athens/ayti-einai-i-istoria-tis-neas-ionias, Επίσκεψη 28.8.2021, ώρα 9.50

5Χ. Σαπουτζάκη, όπ.π. σ.110

6Ibid σ. 107

7Ibid σ.114