Η Ανθολογία Ουκρανικής Ποίησης

 

Η Ανθολογία Ουκρανικής Ποίησης

Τα γεγονότα της ζωής μας, μας εξαναγκάζουν πολύ συχνά να μελετούμε καλύτερα τα φαινόμενα που υπάρχουν δίπλα μας, και δεν τα γνωρίζουμε. Έτσι και στην Ελλάδα μέχρι πρόσφατα για την Ουκρανία και ιδιαίτερα για την ουκρανική ποίηση δεν γνωρίζαμε και πολλά θέματα.  Μιλώντας για την ποίηση μόνο ο Ταράς Σεφτσένκο ήταν κάπως γνωστός και ίσως η ωραία ποιήτρια Λέσια Ουκραΐνκα να είχε γίνει γνωστή. 

 Θα ήταν λάθος να μην παραδεχθούμε πως μόνο τα τελευταία χρόνια αρχίσαμε και στον τόπο μας ερευνούμε την Ουκρανία περισσότερο και πιο αναλυτικά. Σε αυτά τα πλαίσια εντάσσεται και η «Ανθολογία Ουκρανικής Ποίησης» η οποία έρχεται να καλύψει το κενό της πιο συστηματικής παρουσίας της ποίησης και του φιλολογικού πολιτισμού της Ουκρανίας τα δύο τελευταίους αιώνες. Η νέα ουρανική ποίηση και λογοτεχνία ξεκινά στα 1800 περίπου με τον ποιητή Ιβάν Κοτλιαρόφσκι, ο οποίος παρατηρώντας τη γλώσσα του λαού την χρησιμοποίησε σε κείμενα λογοτεχνικά που ο ίδιος έγραψε. O μεγάλος Ουκρανός φιλόσοφος Γρηγόριος Σκοβοροντά (1722-1794) μεταξύ των άλλων γλωσσών που χρησιμοποίησε έκανε χρήση και μιας μορφής ουκρανικής παλιότερης περιόδου, καθώς και τοπικών διαλέκτων.  

Το θέμα της λογοτεχνίας συνδυάζεται με τη γλώσσα ενός έθνους και για το λόγο αυτό υπάρχει ένα ξεχωριστό δοκίμιο στο βιβλίο όπου αναφέρεται στην ουκρανική γλώσσα και αποδεικνύει την ιστορικότητα και την εξέλιξη της ουκρανικής γλώσσας, η οποία αποτελεί αυτόνομη ανεξάρτητη, ξεχωριστή γλώσσα η οποία βρίσκεται σε συνθήκες συγγενείας με άλλες σλαβικές γλώσσες.

Στην Ανθολογία η ποίηση με λίγο αυθαίρετο τρόπο χωρίζεται σε δύο μέρη την Κλασική ουκρανική ποίηση 1800-1989 και στη Νεότερη ουκρανική ποίηση η οποία αναπτύσσεται μετά το 1989 και κυρίως μετά την δημιουργία ανεξάρτητου ουκρανικού κράτους το 1991 και ως τις μέρες μας. Ο όρος κλασική ποίηση , σημαίνει μια ποίηση που είναι αποδεκτή από τους ουκρανούς κριτικούς και αναγνώστες, μια ποίηση που έχει λάβει τη θέση της στην σημερινή ουκρανική ζωή. Ο χωρισμός  αυτός δεν γίνεται με βάση φιλολογικά κριτήρια αλλά με ιστορικά και αναφέρονται σε ιστορικές συνθήκες που γέννησαν τη δημιουργία των ποιητών.  Το 1989 είναι μια χρονολογία τομή για την Ευρώπη που σημαίνει την διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, το γκρέμισμα του τείχους του Βερολίνου και στο εσωτερικό της Σοβιετικής Ένωσης την ανάπτυξη τωμ εθνικών  ιδεολογιών που σύντομα θα οδηγήσει στην αυτοδιάλυση της ίδιας της ψώρας.

Στην ανθολογία γίνεται λόγος έστω και όχι αναλυτικά για όλα τα σημαντικά ρεύματα που επηρέασαν την ουκρανική ποίηση, όπως ο ρομαντισμός, ο ρεαλισμός, ο συμβολισμός, ο φουτουρισμός και άλλα νεότερα.

Έτσι για το κάθε ποίημα που παρατίθεται,  παρουσιάζονται σχόλια στα οποία αναλύονται το ίδιο το ποίημα καθώς και η πρόθεση του ποιητή, επίσης για τον κάθε ποιητή, παλαιό και νέο παρουσιάζονται βιογραφικά και εργογραφικά στοιχεία,  ώστε το βιβλίο αυτό αποτελεί και ένα καλό οδηγό για τους ουκρανούς ποιητές. Επίσης στην ανθολογία παρατίθενται  τα καλλιτεχνικά φαινόμενα καθώς και   τα πολιτικά και πολιτισμικά φαινόμενα της Ουκρανίας και του ουκρανικού λαού, τόσο της ρωσικής  όσο και της σοβιετικής περιόδου. Όπως για την  εγκύκλιο  του Υπουργού Εσωτερικών Βαλούεφ του 1863 πως δεν υφίσταται ουκρανική γλώσσα παρά μόνο διάλεκτος της ρωσικής γλώσσας από την πρώτη περίοδο, ή πάλι για το φαινόμενο της   «Εκτελεσμένης αναγέννησης» του 1937 και αφορά στη σοβιετική περίοδο.

Στην ανθολογία παρατίθενται τα ποιήματα των σημαντικότερων ουκρανών ποιητών της κλασικής περιόδου, όπως Ταράς Σεφτσένκο, Λέσια Ουκραΐνκα, Ιβάν Φρανκό, Μιχαήλ Σεμένκο, Παβλό Τιτσίνα, Βολοντίμιρ Σοσιούρα, Μικόλα Μπαζάν, Βασύλ Σιμονενκο, Βασύλ Στους, Λίνα Κοστένκο, αλλά και πολλών άλλων πολύ σημαντικών της εποχής.

Επίσης με μεγάλη προσοχή και σίγουρα με υποκειμενικά κριτήρια συμπεριέλαβα πολλούς σύγχρονους ποιητές στην Ανθολογία. Αυτοί οι ποιητές μας αποκάλυψαν σήμερα τη χώρα, το λαό και το έθνος και είναι πολύ σημαντική η προσφορά τους. Σύγχρονοι ποιητές και ποιήτριες είναι πολλοί που ανθολογούνται, ενδεικτικά αναφέρω τα ονόματα των Νατάλκα Μπελοτσερκίβετς, Γιούρι Αντρουχόβιτς, Οξάνα Ζαπούσκο, Ιρύνα Σουβάλοβα, Λιούμπα Γιακιμτσούκ, Γιούλια Μουσακόφσκα, Γλιμπ Μπάμπιτς, Μιροσλάβ Λαγιούκ, Οξάνα Κουτσένκο, η Ια Κίβα και πολλοί άλλοι.

Διαβάζοντας τους  νέους Ουκρανούς ποιητές καταλαβαίνεις να παρουσιάζεται μπροστά σου μια νέα χώρα ιδιαίτερα όμορφη, δυναμική,  ιδιαίτερα ελκυστική, αγωνιζόμενη για την ελευθερία της, χαρίζοντας ιδεώδη στους άλλους ανθρώπους που παρακολουθούν την ιστορία αυτών των στιγμών 

Τα γεγονότα της ζωής μας, μας εξαναγκάζουν πολύ συχνά να μελετούμε καλύτερα τα φαινόμενα που υπάρχουν δίπλα μας, και δεν τα γνωρίζουμε. Έτσι και στην Ελλάδα μέχρι πρόσφατα για την Ουκρανία και ιδιαίτερα για την ουκρανική ποίηση δεν γνωρίζαμε και πολλά θέματα.  Μιλώντας για την ποίηση μόνο ο Ταράς Σεφτσένκο ήταν κάπως γνωστός και ίσως η ωραία ποιήτρια Λέσια Ουκραΐνκα να είχε γίνει γνωστή.  Θα ήταν λάθος να μην παραδεχθούμε πως μόνο τα τελευταία χρόνια αρχίσαμε και στον τόπο μας ερευνούμε την Ουκρανία περισσότερο και πιο αναλυτικά. Σε αυτά τα πλαίσια εντάσσεται και η «Ανθολογία Ουκρανικής Ποίησης» η οποία έρχεται να καλύψει το κενό της πιο συστηματικής παρουσίας της ποίησης και του φιλολογικού πολιτισμού της Ουκρανίας τα δύο τελευταίους αιώνες. Η νέα ουρανική ποίηση και λογοτεχνία ξεκινά στα 1800 περίπου με τον ποιητή Ιβάν Κοτλιαρόφσκι, ο οποίος παρατηρώντας τη γλώσσα του λαού την χρησιμοποίησε σε κείμενα λογοτεχνικά που ο ίδιος έγραψε. O μεγάλος Ουκρανός φιλόσοφος Γρηγόριος Σκοβοροντά (1722-1794) μεταξύ των άλλων γλωσσών που χρησιμοποίησε έκανε χρήση και μιας μορφής ουκρανικής παλιότερης περιόδου, καθώς και τοπικών διαλέκτων.  

Το θέμα της λογοτεχνίας συνδυάζεται με τη γλώσσα ενός έθνους και για το λόγο αυτό υπάρχει ένα ξεχωριστό δοκίμιο στο βιβλίο όπου αναφέρεται στην ουκρανική γλώσσα και αποδεικνύει την ιστορικότητα και την εξέλιξη της ουκρανικής γλώσσας, η οποία αποτελεί αυτόνομη ανεξάρτητη, ξεχωριστή γλώσσα η οποία βρίσκεται σε συνθήκες συγγενείας με άλλες σλαβικές γλώσσες.

Στην Ανθολογία η ποίηση με λίγο αυθαίρετο τρόπο χωρίζεται σε δύο μέρη την Κλασική ουκρανική ποίηση 1800-1989 και στη Νεότερη ουκρανική ποίηση η οποία αναπτύσσεται μετά το 1989 και κυρίως μετά την δημιουργία ανεξάρτητου ουκρανικού κράτους το 1991 και ως τις μέρες μας. Ο όρος κλασική ποίηση , σημαίνει μια ποίηση που είναι αποδεκτή από τους ουκρανούς κριτικούς και αναγνώστες, μια ποίηση που έχει λάβει τη θέση της στην σημερινή ουκρανική ζωή. Ο χωρισμός  αυτός δεν γίνεται με βάση φιλολογικά κριτήρια αλλά με ιστορικά και αναφέρονται σε ιστορικές συνθήκες που γέννησαν τη δημιουργία των ποιητών.  Το 1989 είναι μια χρονολογία τομή για την Ευρώπη που σημαίνει την διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, το γκρέμισμα του τείχους του Βερολίνου και στο εσωτερικό της Σοβιετικής Ένωσης την ανάπτυξη τωμ εθνικών  ιδεολογιών που σύντομα θα οδηγήσει στην αυτοδιάλυση της ίδιας της ψώρας.

Στην ανθολογία γίνεται λόγος έστω και όχι αναλυτικά για όλα τα σημαντικά ρεύματα που επηρέασαν την ουκρανική ποίηση, όπως ο ρομαντισμός, ο ρεαλισμός, ο συμβολισμός, ο φουτουρισμός και άλλα νεότερα.

Έτσι για το κάθε ποίημα που παρατίθεται,  παρουσιάζονται σχόλια στα οποία αναλύονται το ίδιο το ποίημα καθώς και η πρόθεση του ποιητή, επίσης για τον κάθε ποιητή, παλαιό και νέο παρουσιάζονται βιογραφικά και εργογραφικά στοιχεία,  ώστε το βιβλίο αυτό αποτελεί και ένα καλό οδηγό για τους ουκρανούς ποιητές. Επίσης στην ανθολογία παρατίθενται  τα καλλιτεχνικά φαινόμενα καθώς και   τα πολιτικά και πολιτισμικά φαινόμενα της Ουκρανίας και του ουκρανικού λαού, τόσο της ρωσικής  όσο και της σοβιετικής περιόδου. Όπως για την  εγκύκλιο  του Υπουργού Εσωτερικών Βαλούεφ του 1863 πως δεν υφίσταται ουκρανική γλώσσα παρά μόνο διάλεκτος της ρωσικής γλώσσας από την πρώτη περίοδο, ή πάλι για το φαινόμενο της   «Εκτελεσμένης αναγέννησης» του 1937 και αφορά στη σοβιετική περίοδο.

Στην ανθολογία παρατίθενται τα ποιήματα των σημαντικότερων ουκρανών ποιητών της κλασικής περιόδου, όπως Ταράς Σεφτσένκο, Λέσια Ουκραΐνκα, Ιβάν Φρανκό, Μιχαήλ Σεμένκο, Παβλό Τιτσίνα, Βολοντίμιρ Σοσιούρα, Μικόλα Μπαζάν, Βασύλ Σιμονενκο, Βασύλ Στους, Λίνα Κοστένκο, αλλά και πολλών άλλων πολύ σημαντικών της εποχής.

Επίσης με μεγάλη προσοχή και σίγουρα με υποκειμενικά κριτήρια συμπεριέλαβα πολλούς σύγχρονους ποιητές στην Ανθολογία. Αυτοί οι ποιητές μας αποκάλυψαν σήμερα τη χώρα, το λαό και το έθνος και είναι πολύ σημαντική η προσφορά τους. Σύγχρονοι ποιητές και ποιήτριες είναι πολλοί που ανθολογούνται, ενδεικτικά αναφέρω τα ονόματα των Νατάλκα Μπελοτσερκίβετς, Γιούρι Αντρουχόβιτς, Οξάνα Ζαπούσκο, Ιρύνα Σουβάλοβα, Λιούμπα Γιακιμτσούκ, Γιούλια Μουσακόφσκα, Γλιμπ Μπάμπιτς, Μιροσλάβ Λαγιούκ, Οξάνα Κουτσένκο, η Ια Κίβα και πολλοί άλλοι.

Διαβάζοντας τους  νέους Ουκρανούς ποιητές καταλαβαίνεις να παρουσιάζεται μπροστά σου μια νέα χώρα ιδιαίτερα όμορφη, δυναμική,  ιδιαίτερα ελκυστική, αγωνιζόμενη για την ελευθερία της, χαρίζοντας έναν ειλικρινή διάλογο στους άλλους ανθρώπους που παρακολουθούν την ιστορία αυτών των στιγμών