Η καθημερινή ζωή επί Γκορμπατσόφ
Όταν εξελέγη λίγοι τον αποδέχθηκαν. Όλοι ήθελαν ένα γραμματέα να δίνει παροχές, ενώ ο Γκορμπατσόφ απαιτούσε να αλλάξει η καθημερινότητα του πολίτη.
Να δουλέψει πραγματικά και να μην κάνει κοπάνες, να πουλάει τα προϊόντα στο μαγαζί που εργάζεται και όχι να κάνει μαύρη αγορά, όλοι να βοηθήσουν να ανέβει η παραγωγικότητα της εργασίας. Ο Γκορμπατσόφ τα έλεγε αυτά γιατί δεν υπήρχαν χρήματα στο κράτος. Αν έπρεπε να βοηθήσει την παραγωγή θα έπρεπε να μειώσει τα πυρηνικά, γι' αυτό κλείνει συμφωνίες με τους Αμερικανούς για το θέμα.
Μέχρι τον Γκορμπατσόφ ο γραμματέας θα έπρεπε να μια παροχή στο λαό, ο Αντρόποφ έβγαλε μια νέα και φτηνή βότκα, όλοι ευχαριστήθηκαν . Η οικονομία όμως δεν ήταν καλά.
Επί Γκορμπατσόφ οι άνθρωποι μιλούσαν πιο ελεύθερα για τα προβλήματά τους. Θυμάμαι στο πανεπιστήμιο που με ρωτούσαν οι συμφοιτητές ανοικτά πια για τα προϊόντα στην Ελλάδα, αν μπορούν να βρουν πολλά είδη παπούτσια ή μόνο ένα είδος. Αν γινόταν μαύρη αγορά για τα τζιν. Μιλούσαν πια για προβλήματα που είχαν. Για το μισθό, τα σπίτια, τις τηλεοράσεις. Ήθελαν να μάθουν για το τι γίνεται στη Δύση.
Θυμάμαι μια ομιλία στο πανεπιστήμιο, την είχε διοργανώσει ο Κουσακόφ, ένας μεγάλος φιλόσοφος, το θέμα της ήταν πώς χάνεται μια χώρα. Καταλάβαιναν πως δεν πήγαιναν τα πράγματα καλά. Οι περισσότεροι που μίλησαν κατέληξαν στο συμπέρασμα πως η χώρα χάνεται επειδή οι άνθρωποι δεν παράγουν, δεν δουλεύουν, δεν δημιουργούν. Ο Γκορμπατσόφ έδειξε στους Ρώσους πως πρέπει να δουλέψουν, με παροχές δεν γίνεται τίποτα.
Κάποιες εταιρείες έκλεισαν, αλλά τους είπε κάντε δικές σας εταιρείας. Συνεταιριστικές στην αρχή. Ευνόησε κοινές επιχειρήσεις με το εξωτερικό. Άλλαξε η νοοτροπία, άλλαξε ο τρόπος σκέψης των ανθρώπων.
Οι άνθρωποι άρχισαν να κάνουν μικρές δικές τους δουλειές. Άρχισαν να μαθαίνουν έναν άλλο τρόπο σκέψης και οργάνωσης της ζωής.
Η Καγκεμπέ άρχισε να παίζει λιγότερο ρόλο στη ζωή, έβλεπες πιο συχνά τσακωμούς στους δρόμους, φυλετικές έριδες. Δηλαδή πρόβλημα που είχε όλος ο κόσμος άρχισαν να φαίνονται και στη Ρωσία.
Οι άνθρωποι άρχισαν να μιλούν περισσότερο. Είχα φίλους που μου έλεγαν τα προβλήματα τους. Τα χρήματα δεν έφταναν, οι τιμές ανέβαιναν. Έβλεπες μια αναμονή πως τα πράγματα θα πάνε καλύτερα. Ίσως να πήγαν. Προσωπικά θα ήθελα να πάνε τα πράγματα σε ένα είδος σοσιαλισμού. Δεν πήγαν. Είμαι από τους χαμένους.
Όμως ο λαός αποφάσισε που θα ήθελε να πάνε τα πράγματα. Θα έλεγα σε μια οικονομία με κύριο στοιχείο την ελεύθερη επιχειρηματικότητα.
Μας καλούσε στο Πανεπιστήμιο ο πρύτανης και μας ενημέρωνε για τα προβλήματά που υπήρχαν. Εκεί πήγαινα με τον φίλο καθηγητή Ιβάν Ίλιτς Ντίρντα, παλιό κομμουνιστή που αναρωτιόταν για τις αλλαγές. Εγώ θυμάμαι που έλεγα τα προβλήματα των φοιτητών καλύτερο φαγητό στα φοιτητικά εστιατόρια, καλύτερη ασφάλεια.
Είχαμε πάρει ένα χώρο για να κάνουμε λέσχη των Ελλήνων.
Τότε το 1987-88 δημιουργούνται πολλά κινήματα στη Ρωσία. Ενώσεις που δεν υπάκουαν στο κόμμα. Τότε δημιουργείται στην Ουκρανία το Νατσιοναλνι Ρούχ, το εθνικό κίνημα που έγινε κόμμα και λέγεται πως πρώτο αυτό απαίτησε την ανεξαρτησία της Ουκρανίας.
Η περίοδος του Γκορμπατσόφ είναι ίσως από τις πιο ελεύθερες στη Ρωσία των τελευταίων χρόνων. Κάτι που πρέπει να το λαμβάνουμε υπόψη μας.