Η εκκλησία του διαλόγου

Μιχάλης Πάτσης 

Πήγα σήμερα  Δεκαπενταύγουστο στην εκκλησία.  Είδα τους πιστούς να κάθονται ως έξω, ήσυχους να παρακολουθούν τη λειτουργιά. Η κατάνυξη παίζει το ρόλο της.

Πόση όμως ησυχία, χωρίς ανησυχία, χωρίς εσωτερικό ερέθισμα,  χωρίς συζήτηση, χωρίς διάλογο, χωρίς κουβέντα είναι η  εκκλησία. Και όλοι οι άνθρωποι που πάνε σε αυτή πάνε μάλλον για την ηρεμία που προσφέρει ή ίσως πάνω από συνήθεια.  Άραγε καταλαβαίνουν τη γλώσσα του ιερέα; Οι μεγαλύτεροι στην ηλικία και αυτοί που παρακολουθούν συνεχώς, μάλλον την καταλαβαίνουν. Είναι γι' αυτούς η εκκλησία σχολείο, ιδίως για τις γυναίκες. Οι νεότεροι, αν δεν τους έχει απασχολήσει το λεξιλόγιο δεν την καταλαβαίνουν αυτή τη γλώσσα. 

Μήπως η εκκλησία θα πρέπει να κάνει περισσότερες προσπάθειες να προσελκύσει περισσότερους ανθρώπους στο έργο της; Μήπως μπορεί να παίξει έναν πιο ευρύτερο ρόλο, αφού διατηρεί τους δεσμούς της με την κοινωνία σε καλό επίπεδο. 

Η γλώσσα της εκκλησίας πρέπει να γίνει η σημερινή, να την καταλαβαίνει ο λαός και οι μεγάλοι και οι μικροί. Δεν μπορούν να καταλάβουν όλοι την ομιλία αυτή. 

Ίσως όμως σήμερα η εκκλησία θα πρέπει να βάλει και το διάλογο στο πρόγραμμά της, αλλά και άλλες πρακτικές δράσεις κυρίως φιλανθρωπικού περιεχομένου;  Σήμερα είναι η εποχή της επικοινωνίας, οι άνθρωποι θέλουν να προβάλλεται η άποψή τους και η προσωπικότητά τους γενικώς.  

Το κήρυγμα να μην γίνεται από έναν άνθρωπο μονολογικά, να υπάρχει διάλογος, το πλήρωμα να μπορεί να πει τη δική του γνώμη. Πιστεύω πως ο λόγος του κηρύγματος έχει μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί γίνεται σε μια γλώσσα που ο πιστός την καταλαβαίνει, την προσλαμβάνει. Είναι και το θέμα της πειθούς, εκτός της πίστης,  που αναγκαστικά υπάρχει στη δραστηριότητα της εκκλησίας, γιατί σήμερα η αυτή θέλει να πείσει και για τις απόψεις της, πρώτα και κύρια τους πιστούς της. Ο διάλογος ευνοεί την πειθώ, αλλά και την ανατροφοδότηση. Δεν σημαίνει πως όλες οι απόψεις του ιεροκήρυκα δεν μπορούν να εμπλουτιστούν ή και να αλλάξουν από τους πιστούς. 

Ο διάλογος θα προσδώσει θεατρικότητα στη θεία λειτουργία και ίσως δημιουργήσει μια μεγάλη ομάδα λαϊκών που θα επιθυμούν να ομιλούν κατά τη διάρκεια του κηρύγματος. Ενδεχομένως να αλλάξεις και η ίδια η λειτουργία. Όμως όχι, δεν έχω σκοπό να κάνω προτάσεις δογματικής διάστασης. 

Ο ιεροκήρυκας δεν θα έπρεπε να ακούει τη γνώμη των πιστών; Η εκκλησία έχει καλές ιδέες και μπορεί να  ενεργοποιήσει τα μέλη της. Ο διάλογος μέσα στην εκκλησία θα πρέπει να έχει τη μορφή του  προσεγμένου διαλόγου κυρίως, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να ξεφύγει  και να γίνει μια εκκλησία κάτι αντίστοιχο με τα πολιτικά κόμματα και την πολιτική ζωή.  Και βέβαια χρειάζεται μεγάλη και πολύ σημαντική προεργασία για κάτι τέτοιο. Δεν είναι εύκολο. Ίσως όμως έτσι θα μπορούσε να προσελκύσει και τη συμμετοχή και τη δράση αρκετών νέων ανθρώπων.

Βέβαια δεν είμαι θεολόγος, ίσως ούτε και σχετικός με το θέμα,  και δεν είμαι καθόλου ειδικός να κάνω προτάσεις για τον τρόπο διενέργειας των κηρυγμάτων, όμως η εκκλησία είναι ένας θεσμός που ανήκει σε όλους μας. Σκέφτομαι από την άλλη ο διάλογος μπορεί να εισέλθει στην εκκλησία ή είναι ο χώρος της απόλυτης και αναλλοίωτης άποψης, η οποία δεν επιδέχεται αλλαγής;