Μιχάλη Πάτση
Θοδωρή Νίτσου Όμορφα Χρόνια 2015
Το έργο του Θ. Νίτσου αναφέρεται στα παιδικά χρόνια του συγγραφέα στο χωριό του, Τρόπαια Αρκαδίας. Το βιβλίο έχει μεγάλο ενδιαφέρον για το σημερινό αναγνώστη για πολλούς λόγους, όπως για την οπτική του γωνία, παρουσιάζει με δίκαιο και πράο σε γενικές γραμμές τρόπο τη ζωή γύρω του, για τον πλούτο των συναισθημάτων που νιώθει το νέο παιδί μεγαλώνοντας σε ένα περιβάλλον μια παλαιότερης εποχής, για τις γνώσεις και τις εμπειρίες του από μια εποχή που έπαψε να υπάρχει, αλλά και για τις πληροφορίες που μας μεταφέρει από εκείνη την εποχή, για τους ανθρώπους, τις καταστάσεις, τη γλώσσα, τα τραγούδια και τον πολιτισμό του χωριού του.
Το έργο αυτό που ανήκει στα βιογραφικά είδη ο συγγραφέας το δημιούργησε με μεγάλη εργασία και αφοσίωση στο στόχο του, αφού συνέλεξε ή ξαναθυμήθηκε προφανώς ο ίδιος μεγάλο υλικό που με το πέρασμα του χρόνου ξεχάστηκε. Επίσης με μελέτη του υλικού του έτσι ώστε να το παραθέσει με το σωστό τρόπο, θα γράψει τσιοπάνης, όπως το ακούει στο χωριό, και όχι τσοπάνης όπως το γράφει το λεξικό, το ίδιο και άλλες λέξεις, με αρχειοθέτηση και κατανομή του υλικού με τρόπο που να ταιριάζει στο κάθε κεφάλαιο. Ο Νίτσος μελετά τις λέξεις και τις καταστάσεις της εποχής με σκοπό να τις παραθέσει κατάλληλα.
Το μεγαλύτερο κεφάλαιο «Από τα Τρόπαια μέσα» είναι αυτό που ανήκει στην αυτοβιογραφία και διαθέτει πολλά λογοτεχνικά χαρίσματα. Με γρήγορο αφηγηματικό λόγο που συγκινεί και μερικές φορές συναρπάζει, έτσι ώστε να θέλεις να μάθεις τη συνέχεια, παρουσιάζει τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται και καλεί τον αναγνώστη να σκεφτεί τις αισθήσεις και την οπτική γωνία ενός παιδιού που θέλει να μείνει στην παιδική ηλικία. Οι αφηγήσεις του είναι γνήσιες, χρησιμοποιούν κατάλληλο λεξιλόγιο, είναι ζωντανές, παραστατικές αφού βλέπεις τους ανθρώπους, τους χώρους και ό,τι περιγράφει μπροστά σου, είναι πρωτότυπες αφού κατορθώνουν να αναστήσουν, να αναπλάσουν την εποχή και ο αναγνώστης μπαίνει σε αυτήν όσο ώρα διαρκεί η ανάγνωση. Η γλώσσα του στρωτή.
Το μεγαλύτερο προσόν του βιβλίου στο πρώτο μέρος, κατά τη γνώμη μου, είναι η οπτική γωνία του συγγραφέα. Στηρίζεται στη δικαιοσύνη, στην καλή και έντιμη στάση απέναντι στον άλλον, για όλους θα πει κάποιον καλό λόγο. Η πραότητα και η καλοσύνη είναι το άλφα και το ωμέγα του βιβλίου. Κάπου ανατρέπει τη ζωή του χωριού, η οποία πολλές φορές στηρίζεται σε αντίθετα συναισθήματα. Και εδώ είναι η οπτική γωνία του Νίτσου, γιατί παρουσιάζει τη ζωή στο χωριό όπως θα έπρεπε να είναι, παρά όπως ήταν κάποιες στιγμές. Αυτή την έμμεση κριτική του, πρώτη φορά, την ανακαλύπτουμε στο κείμενο για τον Κώστα Συριόπουλο (Τσιάλα) που με μια πικρή αναπόληση θυμάται και αυτούς που τον κορόιδευαν ή του έριχναν κάποια καρπαζιά. Το μικρό αυτό κείμενο είναι ένα ευαγγέλιο του ανθρωπισμού από πλευράς του.
Ενδιαφέρον και ερευνητικό, δηλαδή για τον μελετητή, έχουν και τα άλλα κεφάλαια του βιβλίου τα οποία δημιουργούνται με προσοχή και φροντίδα. Σε όλες τις σελίδες του διακρίνεται η εργασία και το μεράκι για το χωριό του. Αναφέρω το κεφάλαιο για τις αισθήσεις που είναι ενδεικτικές πώς προσλαμβάνει ένα παιδί τον κόσμο, μέσα από εικόνες κυρίως. Τα τοπωνύμια του χωριού, όλα πολύ ξεχωριστά, γιατί δηλώνουν πτυχές της ιστορίας του χωριού, η κάθε ομάδα γλωσσική ή εθνική έχει αποθέσει στο χωριό κάποια δική της λέξη. Το μέρος που αναφέρεται στα ήθη και στα έθιμα του χωριού που δηλώνουν πως στο χωριό αυτό διατηρήθηκαν πατροπαράδοτα ελληνικά κυρίως έθιμα. Οι μπούλες είναι ένα έθιμο αξιόλογο που απαντάται και σε άλλες περιοχές της χώρας. Εντύπωση μου κάνει πως στα Τρόπαια δεν υπάρχει το έθιμο του καψίματος του Ιούδα, όταν στα χωριά του Πύργου, λόγω ίσως της λατινικής επικράτησης, είναι πολύ διαδεδομένο.
Το βιβλίο «Όμορφα χρόνια» παραθέτει ακόμη δύο όμορφα παραμύθια, από Δίβριτσα και Σπάθαρι, και πολλά δημοτικά τραγούδια από την περιοχή, καθώς και ένα γλωσσάρι των Τροπαίων. Είναι όλα πολύ ενδιαφέροντα, καθώς και τα τρία τραγούδια του ίδιου του συγγραφέα. Οι εκδόσεις αυτού του υλικού είναι δημοφιλείς στις μέρες μας. Νομίζω πως η ευρύτερη μελέτη μπορεί να δώσει αποτελέσματα. Θυμάμαι πως ο Νικόλαος Πολίτης στις Παραδόσεις του είχε καταγράψει κάποιες πίστες των Διβριτσαίων στα τέλη του 19ου αιώνα.
Το βιβλίο θα μπορούσε να διδαχθεί στα πλαίσια της τοπικής ιστορίας στα σχολεία της περιοχής, αφού παρέχει αξιόλογο υλικό και η γλώσσα του ενδείκνυται για τη διδασκαλία στα σχολεία. Είναι επίσης πολύ σημαντικό για τον σημερινό αναγνώστη, διότι του προσφέρει την οπτική γωνία ενός νέου ανθρώπου για τη ζωή και τα πράγματα. Οπτική γωνία που στηρίζεται στην αθωότητα και στην πραότητα.
Μπορούμε να πούμε πως τα όμορφα χρόνια σε μια γραφή σαν και του Νίτσου, όμορφα παραμένουν στη σκέψη και στη μνήμη!