Ιουνίου 03, 2023

Ελένη Σιγαλού, Εκπνοές νερού






Η ποιητική συλλογή της Ελένης Σιγανού εκδόθηκε το 2022, αποτελείται από προοίμιο και επιμύθιο σε πεζό λόγο και από 32 σονέτα. Η έκδοση μιας συλλογής σονέτων από μόνη της έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον γιατί η κατάρτιση μιας τέτοιας συλλογής απαιτεί γνώση της τεχνικής του είδους αυτού, αλλά και τήρηση και εφαρμογή κανόνων γραφής.


Η συλλογή «Εκπνοές νερού» είναι μια ποιητική διαδρομή η οποία διερευνά και εξεικονίζει τη σημερινό είναι του ανθρώπου, ιδίως το ερωτικό είναι σε διαφορές ατραπούς και στενορύμια της ερωτικής επιθυμίας και επαφής. Ο άνθρωπος μέσα από τον  έρωτα  νιώθει μια αναγέννηση και οδηγείται στο παρελθόν και στις πρώτες παιδικές και εφηβικές ημέρες του ανθρώπου. Αυτή τη διαδρομή σε ένα γενικό οδηγητικό πλαίσιο εμφανίζει αυτή η ποιητική αυτή συλλογή. Όμως ο έρωτας άλλοτε είναι υπαρκτός, άλλοτε είναι προϊόν της φαντασίας και του ονείρου. Η διαδρομή σίγουρα έχει και ονειρικά αποτελέσματα. 

Τα σονέτα είναι διαμορφωμένα με τους κανόνες της ποιητικής, ο στίχος κυρίως δεκατρισύλλαβος, αλλά και ενδεκασύλλαβος κάπου κάπου, η ρίμα σταυρωτή ή πλεχτή, τα σονέτα κλασικά αλλά και σονέτα με ουρά. Αυτό σημαίνει πως η ποιήτρια διαθέτει ευχέρεια στη δημιουργία αυτών των απαιτητικών ποιημάτων, εξάλλου η ίδια έχει εκδώσει και χαϊκού που σημαίνει πως έχει δουλέψει και την έχει απασχολήσει η συγκεκριμένη φόρμα. Οι στίχοι είναι δημιουργημένοι χωρίς διασκελισμούς με επιλογή αξιόλογων λέξεων και πάντα στον κάθε στίχο ολοκληρώνεται ένα νόημα, που σημαίνει πως εκεί υπάρχει ένα ρήμα ή ένα επίρρημα, πράγμα δύσκολο και επιτεύξιμο από αυτούς που γνωρίζουν την τεχνική. 

Τα σονέτα διαθέτουν ένα ύφος λυρικό και η θεματολογία τους είναι ερωτική, η θεματική της επιθυμίας και της επαφής, είναι δηλαδή η διαχρονική θεματολογία των ποιητών. Αυτό που ξεχωρίζει τη συλλογή είναι η προσεγμένη επιλογή λέξεων από όλες τις πλαγιές και ράχες του νεοελληνικού γλωσσικού όρους, ο επιτυχημένης συνδυασμός τους, ο ήρεμος τόνος, νομίζεις πως ο στίχος κινείται σαν ένας ήρεμος ποταμός της Θεσσαλίας,  αλλά και το απρόσμενο τέλος, πολλές φορές, που έρχεται να ταράξει την ηρεμία και να μιλήσει για τις αναπάντεχες ατραπούς της ύπαρξης τα αδιέξοδα και τα απρόσμενα. Το τέλος δηλώνει τη ματαίωση των επιθυμιών, αλλά και τον αναστοχασμό της ζωής:

«Σ'  άλλον Ιούλιο ίλιγγο όταν ξαναβρεθούμε
στο φως που αξιωθήκαμε θα ξαναβαπτιστούμε»,

«Στάζει το γάλα του αγίνωτου θανάτου
το θύμωμα του σύκου του αοράτου»,

«Όνειρο άγριο της πλησμονής μεθύσι
θανάτου τρύγημα σ' ολανθισμένη φύση».

Στα σονέτα βρίσκουμε την υπαρξιακή θεματολογία της διεκδίκησης,  Ο άνθρωπος στη ζωή του βλέπει τον άλλον άνθρωπο, όχι αρωγό και φίλο, αλλά ανταγωνιστή, μια ύπαρξη γενικώς εχθρική. Έτσι και εδώ ο ερωτικός εταίρος είναι ανταγωνιστής περισσότερο, παρά φίλος και συνδημιουργός της ερωτικής επιθυμίας και πράξης. Ο εταίρος είναι δημιούργημα της επιθυμίας και της μνήμης. Η θεματολογία έχει σχέση με την τραγικότητα του έρωτα και όχι με την λυρική του διάσταση. Δεν είναι το «Άσμα Ασμάτων» που καθοδηγεί την ποιήτρια αλλά η αρχαία τραγωδία, η «Ορέστεια» ή η «Μήδεια» βρίσκονται στο επίκεντρο του νεότερου ερωτισμού,

Δεν αξίζω

Τη δική σου την αγάπη δεν αξίζω
το κυκλάμινο ψιθύρισε στον βράχο
κι αν σε υψόμετρο λαχτάρησαν να ζήσω
θα φοβάμαι α νυχτώνομαι μονάχο.

Δεν αξίζω το μονάκριβο σου χάδι
λέει στο κύμα το αιώνιο, πεταλίδα
κολλημένη θα 'μαι πάντα στο υφάδι
και στα νήματα του χρόνου θρυαλλίδα

Των δακρύων σου τη νιότη δεν αξίζω
φύλλο ωχρό στρέφει στο σύννεφο, θλιμμένο
μέσ΄ στου χώματος τη νύχτα θα γυρίζω
μοναχό και σκοτεινό και διψασμένο

Κι αν αξίζει το φλογάτο πεφταστέρι
μεσ' στη νύχτα της ζωής μου ποιος το ξέρει


Τα ποιήματα αυτά μπορεί να μην έχουν μεγάλη αναφορά σε ιστορικά θέματα της εποχής, εκφράζουν όμως την εποχή μας, όπου παλιές αξίες υποχωρούν και νέες αξίες επιστρέφουν. Αρχαία ονόματα επιστρέφουν για να χαρακτηρίσουν σημερινά δεδομένα και πράγματα της ζωής όπως Αντίνοος έρωτας, τον ομοφυλόφιλο έρωτα,  το κρεβάτι του Ηφαίστου, οι Λαιστρυγόνες, το φάτνωμα του Υπερίωνος κ.α. Αυτή είναι μια τεχνική της ποιήτριας η οποία αποδίδει λεπτές εκδοχές μιας διαχρονικής ιδέας για τα πράγματα. Η διαχρονικότητα και η αχρονικότητα είναι ενυπάρχουσα στα ποιήματα. Όμως η άχρονη διάθεση συνδέεται ε τι καλοκαίρι, με το νερό, ένα στοιχείο το οποίο δεν αλλάζει, ο τίτλος αποτελεί μια ενότητα χωροχρόνου. Το καλοκαίρι, το νερό και ο χρόνος είναι στοιχεία που χρωματίζουν το έρωτα. 

Μόνο στο τελευταίο ανάγνωσμα με το σλαβικής καταγωγής τοπωνύμιο «Στου Ζέρβου, Ξανά» παρουσιάζεται μια αναδρομή στην εφηβική ηλικία. Ο χρόνος είναι πάντα εν παρουσία, λες και ο ενεστώτας στα ποιήματα υποσκελίζει τους αορίστους, που χρειάζονται μόνο ως φόντο για να γίνει λόγος για το παρόν.