Μ. Πάτσης
Το μυθιστόρημα αυτό του Μπέκετ
είναι γραμμένο τη δεκαετία του 1930, το 1938 κυκλοφόρησε και αποτελεί καρπό της
γαλλικής περιόδου του συγγραφέα. Το ιδιαίτερο στοιχείο του είναι πως αποτελεί μια
σπουδή πάνω στον τρόπο γραφής του ρεύματος που θα ονομαστεί μετέπειτα παράλογο. Όμως οι βασικές ενδείξεις
για αυτές της καλλιτεχνικές πεποιθήσεις του Μπέκετ συναντιόνται εδώ.
Ο βασικός ήρωες του έργου, το
οποίο αποτελείται από δύο μέρη, είναι ο
Μολλόυ, ένας ανάπηρος ο οποίος κάνει τη δικό του διαδρομή στον κόσμο,
αντιμετωπίζοντας μια αντιφατική και δύσκολη πραγματικότητα για τον ίδιον, μια ανοίκεια
πραγματικότητα, την οποία όμως αντιμετώπισε με παραδοσιακό τρόπο και χωρίς ηρωική
διάθεση. Η γλώσσα του Μπέκετ είναι το απλό λεξιλόγιο, χωρίς το λεξιλόγιο των
μεγάλων – φιλοσοφικών ή άλλων εννοιών, το οποίο σύμφωνα με αυτή τη θεώρηση αποκρύπτει
την αλήθεια, την πραγματικότητα. Ο Μολλόυ είναι ένας ανάπηρος άνθρωπος, ο
οποίος διαθέτει ποδήλατο και φεύγει για να αναζητήσει τη μητέρα του. Το σκηνικό
φαίνεται να εκτυλίσσεται στη Γαλλία. Στη διαδρομή αντιμετωπίζει πολλές δυσκολίες.
Συλλαμβάνεται και φυλακίζεται γιατί δεν έχει επίσημα χαρτιά δεν μπορεί να
αποδείξει ποιος είναι. Από εκεί όμως δραπετεύει και μετά ωστόσο θα φύγει
μακριά. Αν και εντυπωσιάζει στη λογική
ανάλυση του έργου το γεγονός πως ο ήρωας αν και ανάπηρος μπορεί να μετακινείται
με ποδήλατο, μάλιστα έχοντας μαζί και τις πατερίτσες του, στην πραγματικότητα της
ανάγνωσης αυτό αφομοιώνεται με αληθοφάνεια. Στο τέλος του πρώτου μέρους ο ήρωας
αυτός χάνεται στην εξοχή.
Στο δεύτερο μέρος ένας ερευνητής
από γραφείο ντετέκτιβ που ακούει στο όνομα Μοράν παίρνει εντολή από το γραφείο
του να βρει το Μολλόυ. Ο Μοράν που ζει
σε κάποια γαλλική πόλη με τον γιό του, επειδή είναι χήρος και την υπηρεσία του
σπιτιού, θα ξεκινήσει ύστερα από κάποια προεργασία με τον γιο του να κάνει το μεγάλο
ταξίδι για να βρει τον Μολλόυ. Η επιμονή
στον γιο του και τις διαρκείς παρατηρήσεις που του κάνει, υποκρύπτει ενδεχομένως
κάποιο πρόβλημα στην επικοινωνία του με το γιο του. Στα μέσα της διαδρομής ο γιος
του θα αναζητήσει ένα μέσο μετακίνησης γιατί δεν μπορούν να προχωρήσουν με τα
πόδια, όπως ξεκίνησαν. Ο γιος θα
αγοράσει ένα ποδήλατο το οποίο όμως δεν θα βοηθήσει να ολοκληρωθεί η διαδρομή. Ό
ερευνητής νιώθει γέρος ποια και τις δυνάμεις του να μειώνονται. Η διαδρομή δεν
μπορεί να ολοκληρωθεί γιατί νιώθεις πως οι ήρωες αναζητούν κάτι το ανύπαρκτο, κάτι
που δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Θα γυρίσουν πίσω στο σπίτι τους και θα το βρουν
κλειδωμένο και την υπηρέτρια να έχει φύγει.
Ο Μολλόυ έχει χαθεί. Ο Μοράν
πρέπει να τον βρει, να τον αναζητήσει και να τον βρει. Αλλά γιατί; Δεν είναι σαφές
στο έργο. Η αναζήτηση του αγνοούμενου, της κοινότητας, των ανθρωπίνων σχέσεων είναι στο θέμα του έργου. Η συνάντηση δεν μπορεί
να γίνει, δεν μπορεί να επιτευχθεί. Ο ήρωας βουλιάζει στην αδυναμία του να προσχωρήσει
πιο πέρα. Σταματά. Δεν θέλει τίποτε άλλο. Λες και ο κάθε ήρωας μετέρχεται την
ίδια διαδικασία της αδυναμίας, δεν μπορούν να συνεχίσουν. Ο Μπέκετ όμως δεν σταματά
την προσπάθεια, δεν κλείνει την πόρτα στην επικοινωνία και στη συνεύρεση, αλλά
θεωρεί πως όλος ο δρόμος για την επικοινωνία αποτελεί έναν αγώνα, μια διαρκή πρωτοβουλία,
η οποία κάποιος φορές σταματά.
Ο Μπέκετ είναι ένας συγγραφέας
που αφηγείται θέματα με τα μάτια της νεότερης εποχής, όπου στη ζωή του ανθρώπου
έχει εισχωρήσει η αμφιβολία για τις μεγάλες αξίες και τα μεγάλα ιδεώδη, αμφιβολία
για το νόημα της ζωής και για το αν ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα ή και το δικαίωμα
ακόμα να ελπίζει. Ελπίδα, σωτηρία, μέλλον είναι έννοιες που εμφανίζονται στο
έργο του αλλά με πλάγιες μορφές και φόρμες, όπως και στο έργο των άλλων σύγχρονων
πεζογράφων. Το θέμα του θεού, αόρατο στο
μυθιστόρημά του, λες και υπάρχει στο πίσω μέρος της αφήγησης, ως εκείνη η
δύναμη που ορίζει τα όρια της κίνησης των ανθρώπων στην κοινωνία.
Η γλώσσα στο έργο είναι μια μονάδα επικοινωνίας και
έκφρασης η οποία δεν είναι μονοσήμαντη
με την έννοια πως σε πολλές περιπτώσεις οι προτάσεις είναι βαλμένες η μία δίπλα
στην άλλη τόσο η καταφατική, όσο και η αρνητική
εκδοχή της. Αυτή η αληθοφανής
αντιφατικότητα, η υποταγή στο καθημερινό και πιο απλό λεξιλόγιο, η αναδιήγηση της
εμπειρίας και διαφόρων περιστατικών αντιφατικών καμιά φορά μεταξύ τους, η αναπαράσταση
της απτής οφθαλμοφανούς πραγματικότητας του ήρωα ή των χαρακτήρων
με μια τάση να μην υπάρχει καμία
ερμηνεία στις εξελίξεις, η επίταση της λεπτομέρειας και των ξεχωριστών μονάδων της
ανθρώπινης συμπεριφοράς, αποτελούν χαρακτηριστικά του έργου αυτού και των άλλων
του Μπέκετ. Αυτό που ενδιαφέρει τον Μπέκετ είναι να δεσμεύσει την κάθε μικρή
πτυχή της εμπειρίας και να την παρουσιάσει στο κείμενό του. Να την παρουσιάσει ασχολίαστή, οι πτυχές, ο πλευρές
της καθημερινής εμπειρίας στο κείμενο αποτελούν τον καμβά πάνω στον οποίον
διαδραματίζεται το έργο αυτό.